Faşist Almanya’ya karşı Yahudilerin en önemli direnişlerinden olan Varşova Gettosu Ayaklanması’nda nazilere karşı savaşan direnişçi Leon Kopelman 97 yaşında hayata gözlerini yumdu.
Polonya’da Varşova Gettosu’nda Nazilere karşı savaşan direnişçi Leon Kopelman 97 yaşında hayata gözlerini yumdu.
Şalom’da yer alan habere göre, Leon Kopelman, Varşova Gettosunda savaşmış ve halen hayatta olan son kişi, geçtiğimiz cuma günü 97 yaşında hayatını kaybetti.
Kopelman, 1924 yılında Polonya’da varlıklı bir ailede doğmuştu. Naziler ülkeyi ele geçirip Varşova Gettosunu oluşturduklarında, ailesi gettoda küçük bir eve yerleşmek zorunda bırakılmıştı.
Gettodaki hayatı sırasında kendilerini Nazilere karşı silahlı direnişe adamış olan Yahudi Savaş Örgütü (ŻOB) isimli Yahudi direniş hareketinde aktif rol almaya başlamıştı.
2018’de İsrail gazetesi Ynet’e yaptığı açıklamada, “Varşova Gettosunda ‘Aktion’lar başladığında yani Almanlar Yahudileri yok edilişlerine götürmeye başladıklarında savaştım. Annem, 1942 yılında ben 18, o ise 40 yaşındayken, Treblinka’ya götürüldü. Bir gün Almanlar için çalıştığım işimden geri döndüm ve o gitmişti” şeklinde anlatmıştı.
O ve savaşçı arkadaşlarının gettodaki Alman askerlerini öldürmeye başlamaları çatışmalara yol açtı ve Nisan 1943’teki büyük çatışmada Almanlar tam güçle gettoya girdiler.
Kopelman, anılarını anlatmaya “Büyük ‘Aktion’ başladığında ben ve arkadaşlarım bir sığınaktaydık, Almanlar tüm evleri dolaşarak megafonla sığınaklarda saklanan direnişçilerin teslim olmalarını yoksa bütün evleri yakacaklarını ilan ettiler. Başka çaremiz yoktu. Canlı canlı yakılmak istemiyorduk bu yüzden dışarıya çıktık ve teslim olduk” diyerek devam etmişti.
Avrupa’nın ilk kentsel Nazi karşıtı ayaklanmasında, çoğunluğu canlı canlı yanarak, binlerce Yahudi hayatını kaybetmiş ve hayatta kalanların neredeyse tümü Treblinka Ölüm Kampına gönderilmişti.
Yahudilerin Nazilere karşı direnişindeki en önemli olay olan Varşova Gettosu Ayaklanması, Yahudi ve İsrail tarihinde anıtsal bir sembol haline gelmiştir. Dünyanın geri kalanı Holokost Anma Günü’nü Auschwitz-Birkenau Ölüm Kampının kurtuluş günü olan 27 Ocak’ta anarken, İsrail Holokost Anma Günü’nü Varşova Gettosu Ayaklanmasının Yahudi takvimine rastlayan günü (genellikle Nisan ayında) olarak belirlemiştir.
Kopelman da öldürülmek için Treblinka’ya gönderilen onlarca kişinin arasındaydı, fakat aralarından bazıları bir Varşova tamirhanesinde araba tamircisi olarak çalışmak üzere seçilmişti. Kopelman bu tür işlerde deneyimi olduğu konusunda yalan söyleyerek, birkaç ay boyunca oraya çalışmaya gönderildiği için kurtulabilmişti.
Leon Kopelman sonunda hapishaneye gönderilmiş fakat 1944 yılının eylül ayında Polonyalı direniş savaşçıları tarafından kurtarılmıştı. Daha sonra tekrar yakalanmış ama yine kaçmayı başarmış ve 1945 baharında Kızıl Ordu’nun gelişine kadar serbest kalabilmişti.
Kopelman sahte kimlikler kullanarak sonunda İtalya’ya varmış, oradan da İsrail’e giden bir gemiye kaçak binmişti.
Diğer bir Varşova Ayaklanması kurtulanı olan Simcha Rotem, 2018 yılında öldüğünde, ayaklanmanın son hayatta kalan gazisi olarak ilan edilmişti. Bunun üzerine Kopelman ortaya çıkarak hala hayatta olduğunu söylemiş ve hayatta olan başkalarının da olabileceğini belirtmişti.
Varşova Gettosu Ayaklanması için bakınız: Varşova Gettosu Ayaklanması: Ne tarzda öleceğini seçenlerinin ayaklanması