AKP-MHP iktidarı, yeni bir torba yasa ile işçilerin kazanılmış haklarına saldırıyor. İşsizlik Sigortası’na ilişkin hazırlanan torba yasa tasarısı, patronlara yeni fonlar ayrılmasını öngörürken, 25 yaş altı ve 50 yaş üstü işçilerin kazanılmış hakları birer birer ellerinden alınıyor.
Yürürlüğe girdiği 1936 tarihinden bugüne, sermayenin sözcüsü bütün iktidarların hedefi haline gelen Kıdem Tazminatı'nın kaldırılması AKP iktidarı döneminde de sık sık gündeme getirildi. Kıdem Tazminatı'nın fona devredilmesi bir süredir gündemden düşürülmüş olsa da AKP-MHP iktidarı yeni bir yasa düzenlemesi ile işçi sınıfının kazanılmış haklarına saldırıyor.
AKP tarafından Meclis'e sunulan İşsizlik Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun teklifi adlı torba yasa; 25 yaş altı ve 50 yaş üstü işçilerin, 2 yıl için, bir kısıtlama olmadan kısmi süreli çalıştırılmasını öngörüyor. Bu işçiler haksız yere işten atıldıklarında dava açamayacak, kıdem ve ihbar tazminatı alamayacak, esnek, güvencesiz çalışacak. Sadece, haksız yere çalışması sona erer ise, çalıştığı süre için ücret talep edebilecek. 10 günden az çalıştırılan 25 yaş altı genç işçilerin emeklilik hakları da ellerinden alınacak. Bu iki yaş aralığı toplam işçilerin yaklaşık yüzde 26'sını oluşturuyor.
Bu düzenleme, milyonlarca genç işçi ve işsiz ile emekliği yaklaşan milyonlarca işçiyi etkileyecek. En çok emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) kapsamında olan işçileri etkileyecek. 50 yaş üstü olan ve zaten iş bulmakta zorlanan EYT'liler daha güvencesiz koşullarda çalışacak.
Halen yürürlükte olan 4857 Sayılı İş Yasası'na göre, işçilerle, koşulsuz, belirli süreli iş sözleşmesi yapmak mümkün değil. Esaslı neden olmadıkça üst üste birden fazla (zincirleme) "belirli süreli" iş sözleşmesi yapılamıyor. Birbirini izleyen birden fazla belirli süreli sözleşme yapılmışsa ve bunu haklı kılan bir neden yoksa sözleşme belirsiz süreli sayılıyor.
4857 Sayılı Yasa'da, bir iş sözleşmesinin belirli süreli olabilmesi için; "Sözleşmenin konusu olan işin belirli süreli olması; sözleşmenin konusunun belli bir işin tamamlanmasından ibaret olması; belirli bir olgunun ortaya çıkması" gibi objektif koşullar aranıyor. Yeni düzenleme ile bu koşulların hiçbiri aranmaksızın, 2 yıllık süre için bu yaş grubundaki işçiler birçok haktan mahrum olarak çalıştırılacak.
Düzenleme patronların ve onların temsilcisi hükümetlerin gözünü diktiği kıdem tazminatını tüm işçiler bakımından kaldırmıyor olsa da, buradan açılacak bir yarık, kıdem tazminatının fona devredilmesi dahil birçok seçeneğin gündeme gelmesini sağlayabilir.
Yasa teklifi neler getiriyor?
İşçilere değil de patronların kasasına aktarılan İşsizlik Sigortası Fonu, yeni yasa düzenlemesi ile tamamen patronların hizmetine sunulacak. Üstelik, patronlar lehine yapılabilecek tüm düzenlemeler için Cumhurbaşkanı yetkili kılınarak, sermaye özel koruma altına alınacak.
Halen yürürlükteki düzenlemeye göre, İşsizlik Sigortası Fonu'ndan yararlanmak için, "120 gün çalışma ve son üç yıl içinde en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödeme" koşulu aranırken, yeni düzenleme ile, "işçinin işten ayrılmasını takip eden 90 gün içinde yeni işe girmesi ve 12 ay süreyle kesintisiz çalışması" koşulu aranıyor. Çalışanların işsizlik ödeneğinden yararlandıkları süre için hesaplanacak emeklilik primleri de patronlara yük olmaktan çıkarılarak, İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanacak.
Sermayedarlara, istihdam primi adı altında sunulan olanakların süresi artırılabilecek. Patronlara sağlanan prim desteğinin süresini 31 Aralık 2023 tarihine kadar uzatma yetkisi Cumhurbaşkanına verilecek. Patronlara, prim desteğinin yanı sıra gelir vergisi, stopaj teşviki ile damga vergisi desteği de sunulacak.
Cumhurbaşkanı, kısa çalışma ödeneğinden yararlanan sigortalıların normal çalışma sürelerine dönmeleri durumunda işverene ödenen ve İşsizlik Sigortası Fonu'ndan karşılanan prim desteği süresini de 30 Haziran 2021'e kadar uzatabilecek.
Genç işçilerin emeklilik hakları ellerinden alınacak
Yeni düzenlemeye göre, genç işçilerin emeklilik hakkı da ellerinden alınacak. 25 yaşın altındakilerin 10 günden az çalışmaları halinde emeklilik primi ödenmeyecek. Bu kişiler için patronlar sadece çalıştıkları gün kadar meslek hastalığı, iş kazası ve genel sağlık sigortası primi ödeyecek. Emeklilik primi olarak adlandırılan uzun vadeli sigorta ödemesini isterse işçi kendisi yapacak.