SİYASİHABER YORUM: Türkiye ile ABD arasında gerileme neden olan S-400’lerin aktivasyonunun koronavirüs salgını nedeniyle ertelendiği iddia edildi. Depolarda çürüyecek S-400’ler yerine 150 yataklı, tam donanımlı 267 adet hastane yapılabilirdi.
SiyasiHaber
Reuters haber ajansına konuşan bir Türk yetkili, Rusya'dan satın alınan S-400 füze savunma sisteminin aktive edilmesinin koronavirüs salgını nedeniyle ertelendiğini söyledi. Aynı yetkili, aktivasyonla ilgili geri adım atılmayacağını ancak Nisan ayı için yapılan planlamanın ertelendiğini ifade etti. Yetkili, gecikmenin birkaç ay alabileceğini de söyledi. Haberde, Milli Savunma Bakanlığı tarafından bu konuda herhangi bir açıklama yapılmadığı da belirtildi.
Türkiye ile Rusya arasında İdlib sorunu nedeniyle yaşanan gerilimin ardından Türkiye’nin S-400’lerin konuşlandırılması konusunda nasıl bir tutum takınacağı merak ediliyordu. Başta Tayyip Erdoğan olmak üzere AKP’li yetkililer yaklaşımlarının değişmediğini, S-400’lerin Türkiye’ye konuşlandırılacağını belirtiyorlardı.
İlk parti teslimat 2019 Temmuz’unda gerçekleşti
S-400’lerin ilk partisinin teslimatı geçtiğimiz yılın Temmuz ayında gerçekleşti. İkinci ve üçüncü parti teslimatın ne zaman Türkiye’ye teslim edildiği konusunda bir bilgilendirme yapılmadı. Ancak bu yılın Ocak ayında Rus Haber Ajansı TASS’a açıklama yapan kaynaklar Türkiye’ye 2 adet S-400 bataryası ve 120’den fazla karadan havaya güdümlü füzenin teslim edilmiş olduğunu söylediler. Bu açıklamanın sızdırılmış olmasının esas nedeni Rusya’nın teslimat gerçekleşmiş olmasına rağmen Türkiye’nin S-400’lerin aktivasyonunu ağırdan almaya başladığı izlenimini edinmiş olmasıydı.
S-400’ler İdlib diyalektiği
Türkiye ile Rusya arasında zaten var olan İdlib gerilimi Ekim ayları başında Suriye Ordusu’nun İdlib’e doğru kapsamlı bir hareket başlatarak Hama’nın kuzeyini cihatçılardan temizlemesi ve hareket esnasında iki Türk askeri gözlem noktasının kuşatma altına alınmasıyla birlikte daha da keskinleşmişti. Bu hareket nedeniyle Suriye ile Türkiye arasında yükselen tansiyonu Rusya devreye girerek yatıştırmış, Suriye Ordusu da harekatı bir süre durdurmuştu. Türkiye’nin daha önce imzalanmış olan İdlib Mutabakat Zaptı’ndaki yükümlülüklerini yerine getirmemeye devam etmesi üzerine Rusya Suriye’ye tekrar yol vermiş ve Suriye Ordusu da ikinci ve daha kapsamlı bir harekata başlayarak bir ay gibi kısa bir süre içerisinde M5 Karayolu’nda denetimini sağlamıştı. Bu gelişme üzerine Türkiye defalarca, Suriye Ordusu’nun Şubat ayı sonuna kadar M5’in doğusuna çekilmesini şart koşmuş, aksi taktirde gereğinin yapılacağını belirtmişti. Türkiye’nin açıklamalarına rağmen Suriye Ordusu ilerleyişini durdurmamış, Türkiye’nin cihatçılara destek vermeye devam etmesi üzerine Rusya’nın onayıyla Türk birlikleri Suriye Ordusu tarafından vurulmuş ve 34 Türk askeri hayatını kaybetmişti. Suriye ile Türkiye’yi kapsamlı bir savaşın eşiğine getiren bu gelişmenin ardından tekrar Rusya devreye girmiş ve Erdoğan ile Putin arasında 5 Mart’ta Moskova’da bir zirve gerçekleştirilerek çatışma durdurulmuştu. Bu zirvede Türkiye istediklerinin hiçbirini alamamış, tam anlamıyla hezimetle yüz yüze gelmişti.
NATO savunma konsepti içinde olduğu halde ABD’yle yapacağı pazarlıkta el yükseltmek için S-400 alımına soyunan Türkiye, bu girişimiyle Rusya’dan İdlib konusunda daha fazla taviz koparabileceği beklentisi içinde girmiş, bu beklentinin boşa çıkması üzerine de S-400’lerin aktivasyonunu ağırdan almaya başlamıştır. Zaten aynı dönemde Rusya’ya karşı ABD’den Türkiye’ye Patriotları konuşlandırması talebinde de bulunulmuştur. ABD bu talebi görmezden gelmiş, NATO’dan talep edilmesinin de karşılığı olmamıştır. Bütün bu gelişmelerin ardından 5 Mart tarihinde Moskova’da gerçekleştirilen zirveden eli boş dönen Tayyip Erdoğan muhtemelen S-400’leri depolarda çürütmeye karar vermiş bulunmaktadır. Koronavirüs gerekçesiyle S-400’lerin aktivasyonunun ertelendiği iddiasının bu nedenle hiçbir inandırıcılığı bulunmamaktadır.
2,5 milyar dolar maliyet
Türkiye’nin Rusya’dan iki adet S-400 sistemi ve 192 adet füze alması planlanıyor. Rusya’nın Ocak ayında sızdırdığı bilgilere göre S-400 savunma sistemleri ve 120’den fazla füze Türkiye’ye teslim edilmiş durumda. Geçtiğimiz yılın Haziran ayına kadar Türkiye Rusya’ya en az 2 milyar dolar ödeme yapmıştı. Muhtemelen 2,5 milyar dolarlık ödeme tamamlanmış durumda. Türkiye ile Rusya arasında yaşanan İdlib geriliminin Türkiye’nin beklentilerine göre çözülme olasılığı yok. Bu şartlar altında Türkiye ya Suriye’de Rusya’nın dikte ettiği çözüm önerilerini benimseyerek geri adım atacak ya da tekrar ABD’ye yanaşarak S-400’leri depolarda çürümeye terk edecek. İkinci olasılık çok daha güçlü gözüküyor.
Depoda çürüyen S-400’lerle 267 adet hastane yapılabilir
Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı tarafından Haziran 2016’da yayınlanan “Özel hastane Ön Fizibilite Raporu”na göre 150 yataklı tam donanımlı bir özel hastanenin sabit yatırım tutarı 40.498.587 TL olarak hesaplanmıştır. Üretici fiyatları enflasyonu göz önünde bulundurulduğunda bir hastanenin 2020 yılı itibariyle maliyeti yaklaşık olarak 65 milyon TL’dir. S-400’lere ödenen parayla bugünün fiyatlarına göre 150 yataklı tam donanımlı 267 adet hastane yapmak olanaklıdır.