Samandağ Kalkındırma Derneği Başkanı Yılmaz Sürmeli, Evvel Temmuz Festivali’ni değerlendirdi: “Baskılara rağmen halkın bağrına basıp sahiplendiği bu festival yoğun emek ve dirençli bir mücadele neticesinde önce düğün salonlarında yüzleri, ardından bayramın özüne uygun olarak Samandağ kumsalında on binleri bir araya getirmeyi başarmıştır.”
Tarihi 4000 yıl öncesine, çok tanrılı dinler dönemine uzanan, yaz hasadıyla gelen bolluğun ve bereketin şenliklerle kutlandığı, Ortadoğu’nun kadim bayramlarından Evvel Temmuz Bayramı, tek tanrılı dinlere geçişle beraber daha çok Arap Alevi halkı tarafından sahiplenilip devam ettirilmiş ve günümüze kadar yaşatılmıştır. “Evvel Temmuz” Arapça’da “Temmuzun Başlangıcı” anlamına gelir. Bayramın kutlandığı 14 Temmuz günü Rumi takvimde 1 Temmuz gününe denk geldiği için bayram bu şekilde isimlendirilmiştir.
Arap Alevileri tarih boyunca ötekileştirilmiş, zulme ve kıyımlara uğramış; fakat her şeye rağmen kültürlerini, dini inanç ve öğretilerini nesiller boyunca aktararak günümüze kadar getirmeyi başarmış, Ortadoğu’nun en kadim halklarından biridir. Kısa süre hüküm süren Hamdani Devleti dönemini saymazsak, tarih boyunca farklı halkların egemenliği altında yaşamış olmasına rağmen özünü koruyup aktarmayı başaran Arap Alevileri için Evvel Temmuz bayramı gerek tarihsel, gerek kültürel gerekse kutlanış biçiminin özgünlüğü açısından özel bir değerdir. Arap Alevileri tarih boyunca Evvel Temmuz bayramlarını bayrama özel olarak diktirilen kıyafetleri giyerek, hazırladıkları yemeklerle kumsalda yeryüzü sofraları kurarak, oyunlar, halaylar, zılgıtlar eşliğinde, büyük bir coşkuyla kutlamışlardır. Ta ki Arap Alevi halkını asimile etme politikaları çerçevesinde 1980 cuntasının tekçi, asimilasyoncu, faşist zihniyeti tarafından bu bayramın kutlanması yasaklanana kadar… Farklı kültürleri ve dilleriyle bin bir renkli çiçek bahçesi olan Anadolu’yu çöle çevirmeye yeminli olan cuntacılar ve onların siyasi mirasçıları, yıllarca bu kadim bayramı yasaklamış , bayram tarihlerinde halkın kumsala yaklaşmasını dahi engellemiş, kumsala ulaşabilenleri gözaltına alarak özelde bu bayrama, genelde ise Arap Alevi kültürüne saldırılarını sürdürmüştür.
İşte Samandağ Evvel Temmuz Festivali mayasını Arap Alevi halkını Türkleştirme ve Sünnileştirme politikaları çerçevesinde yapılan bu saldırılara, yasaklara karşı örülen bilinçten, verilen mücadeleden almıştır. Dernek binasında 40-50 kişinin katıldığı etkinliklerle başlayan, baskılara rağmen halkın bağrına basıp sahiplendiği bu festival yoğun emek ve dirençli bir mücadele neticesinde önce düğün salonlarında yüzleri, ardından bayramın özüne uygun olarak Samandağ kumsalında on binleri bir araya getirmeyi başarmıştır. Samandağ Evvel Temmuz Festivali sadece Arap Alevi halkının yerel bir kazanımı değildir. Bu festival bütün Anadolu halklarının kardeşlik ve dayanışma bilinciyle, farklılıkları zaaf değil zenginlik olarak gören bir perspektifle asimilasyona ve tekçiliğe karşı yürüttüğü mücadelenin bir kazanımı, bir kalesidir. Samandağ Evvel Temmuz Festivali, sadece “finnen”lerin sahnesi değil, aynı zamanda “finnen”lerin, âşıkların ve “dengbej”lerin seslerini, soluklarını, bilinçlerini buluşturan bir Akdeniz esintisidir. (finnen: Arap Alevi halk ozanı)
Arap Alevi halkının verdiği ve festivalin mayasını oluşturan var olma, kültürünü ve dilini yaşatma mücadelesi eşitlikçi, demokratik, özgür bir ülke ve toplum yaratma gayesinden bağımsız olarak ele alınamaz. Bu nedenle Evvel Temmuz Festivali’ni kültürel bir özden filizlenen ve emek, ekoloji, toplumsal cinsiyet, Ortadoğu gibi bir çok zeminde dallanıp budaklanan bir çınara benzetebilir, festivalin kültürel misyonunun yanında önemli bir toplumsal ve politik misyonunun da olduğunu söyleyebiliriz. Bu bağlamda festivalimiz kapsamında kültür sanat etkinliklerinin yanında birçok alana dair söyleşiler yapılmakta, bu söyleşilerde gerek ülkemizden gerek yurtdışından alanında uzman konuşmacılar ağırlanmaktadır. Ayrıca festival kapsamında düzenlenen turnuvalar, tiyatrolar ve film gösterimleri gibi etkinliklerle festivalin içeriği daha da zenginleştirilmekte, her yıl bir önceki yıla göre daha gelişkin bir festival düzenleyebilmek için gayret göstermekteyiz.
Samandağ Kalkındırma Derneği olarak 2001 yılından beri yoğun emek ve büyük bir özveriyle gerçekleştirdiğimiz Samandağ Evvel Temmuz Festivali’nin bu yıl 21.sini düzenledik. Geçtiğimiz sene pandemi koşulları sebebiyle festival kapsamındaki söyleşi ve kültür sanat etkinliklerini internet ortamında yapmak durumunda kalmış, şartlar dahilinde farklı ve güzel bir çalışma ortaya koymuştuk.
Bu yıl ise pandemi tedbirleri kapsamındaki yasakların festivale sayılı günler kala kaldırılması nedeniyle, normalde aylar süren festival hazırlıklarımızı bu yıl 10 küsür güne sığdırmak durumunda kaldık. Fakat buna rağmen gerek halkımızın desteği gerekse tertip komitesindeki arkadaşlarımızın özverisi ve gece gündüz demeden verdikleri emekler neticesinde güzel bir festival programı planlayıp uygulamayı başardık. Emek mücadelesi, ülke siyaseti ve kadın mücadelesi konularının ele alındığı üç panel düzenledik. “İstanbul Sözleşmesi ve Kadın Mücadelesi” konulu panelde HDP Milletvekili ve Kadın Meclisi Sözcüsü Ayşe Acar Başaran, Mor Dayanışma’dan Cemile Baklacı ve Kadın Emeği Kolektifi’nden Özge Göncü’yü; “Türkiye Siyaseti ve Demokratik Zeminin İnşası” konulu panelde CHP milletvekili Ali Mahir Başarır, HDP milletvekili Tülay Hatimoğulları ve TİP milletvekili Barış Atay Mengüllüoğlu’nu; “Siyasi İktidarın Sağlık, Eğitim Politikaları ve Mücadele Olanakları” konulu panelde ise KESK Eş Genel Başkanı Şükran Kaplan Yeşil, EMEP Genel Başkanı Ercüment Akdeniz ve TTB 2. Başkanı Doç. Dr. ALİ İhsan Ökten’i ağırladık. Akşam etkinliklerimizde ise yerel sanatçılarımızın yanı sıra Cevdet Bağca, Nihat Mugil ve İlkay Akkaya gibi değerli sanatçılarımızı halkımızla buluşturduk. Her yıl olduğu gibi bu yıl da festivali bağrına basan halkımız başta olmak üzere festivalimizi sahiplenen, festivalimize katılım gösteren destek sunan tüm katılımcılarımıza, sponsorlarımıza ve tertip komitesinde görev alan dernek üye ve dostlarımıza teşekkür ediyoruz. Arap Alevi halkını asimile etme politikalarına karşı verdiği mücadelenin de katline sebep olduğu Mehmet Latifeci’nin “Yüzünüzü halka dönün.” çağrısının şiarıyla gerçekleştireceğimiz; Ali İsmail’in, Ahmet Atakan’ların, Abdullah Cömert’lerin ve tüm gezi şehitlerimizin düşlerindeki özgür dünyada buluşacağımız nice Evvel Temmuz Festivallerinde dayanışmayla bir arada olmak dileğiyle…