41 endeks ve sıralamada Türkiye’yi dibe gömdüler

41 kere maşallah mı deseler? Türkiye’yi nereden nereye getirdiniz? Evet, hani şu “Neredeeen, nereye” lafı var ya… Soralım, dünyanın en itibarlı endekslerinde Türkiye’nin yeri nedir? Nereden nereye gelmiştir? Meclis’te “etki ajanlığı” düzenlemesi görüşülüyor. En büyük ilçenin belediye başkanı dümen gerekçelerle tutuklanıyor. Kayyım dönüyor. Türkiye’yi daha nereye götürmek istiyorsunuz?

***

Dünyada, kamudan en çok iş alan ilk 10 müteahhit şirketten 5’inin Türkiye’den çıkması gibi “başarılar” da var tabii. Ya da en çok gökdelen yapan veya AVM açan ülke sıralamaları yapıldığında Türkiye ön sıralara çıkar. Ama huzur, güven, özgürlük, demokrasi, gelir adaleti, hukuk gibi evrensel değerler açısından durumu ölçen endekslere bakarsak AKP, Türkiye’yi 22 yılda, hemen hemen bütün uluslararası göstergelerde dibe çekti.

Geçtiğimiz çarşamba sabahına Türkiye’nin en büyük ilçelerinden biri olan Esenyurt’un belediye başkanının şafak vakti evinden gözaltına alındığı haberiyle uyandık. Yönettiği belediyeye kapısı kırılarak girildi. Türkiye’nin demokrasi puanı göklere çıkmasın mı şimdi? Meclis’te her muhalif laf edeni ajan saymaya açık (“etki ajanlığı”) düzenlemeler içeren yasa görüşülüyor şu sıra. Türkiye, basın özgürlüğünde çıta atlamasın mı şimdi? Dünya gerçeklerle ilgili. Önümüzdeki raporlar geldiğinde birkaç sıra daha gömülmüş olduğumuzu göreceğiz.

Endekslere bakalım:

1. Dünya Bankası’nın Yönetişim Göstergeleri’nin 6’sında da Türkiye, büyük puan kaybına uğradı. Tablosu sayfada. En büyük gerileme, tahmine gerek yok, elbette ki “ifade özgürlüğü” ve “hukukun üstünlüğü”nde gerçekleşti.
2. Dünyanın en itibarlı demokrasi endekslerinden V-DEM 2024 raporunda “Liberal Demokrasi” sıralamasında 179 ülke içinde 140. sıradayız. Türkiye’nin grubundaki ülkelerden bazıları şunlar: Angola, Mali, Umman, Somali, Mısır, Kongo, El Salvador. Türkiye “seçim yapan otokrasi” grubunda.
3. RSF’nin raporuna göre, Türkiye, Dünya Basın Özgürlüğü 2024 sıralamasında 180 ülke içinde 158’inci sırada. “Etki ajanlığı” yasası daha da diplere çekecek.
4. Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün Yolsuzluk Algı Endeksi’ndeki Türkiye, 2002’de 77’inci sıradaydı. 2023’te 180 ülke arasında 115’inci sıraya geriledi.
5. WJP’nin (Dünya Adalet Projesi) Hukukun Üstünlüğü Endeksi’nde 2015’te 80’inci sıradaydı. 2023’e 142 ülke içinde 117’nci sıraya geriledi.
6. Hükümet Yetkileri Üzerindeki Kısıtlamalar Endeksi’nde 2015’ten 2024’e 95. sıradan 135’inci sıraya geriledi.
7. Yolsuzluğun Yokluğu Endeksi’nde 2015’ten 2024’e 49’uncu sıradan 78’inci sıraya geriledi.
8. Kamu Kesimi Şeffaflık Endeksi’nde 2015’ten 2024’e 82’nci sıradan 108’inci sıraya geriledi.
9. Temel Haklar Endeksi’nde 2015’ten 2024’e 96’ıncı sıradan 133’üncü sıraya geriledi.
10. Kamu Düzeni ve Güvenlik Endeksi’nde 2015’ten 2024’e 68’inci sıradan 70’inci sıraya geriledi.
11. Düzenleyici Yaptırım Endeksi’nde 46’inci sıradan 117’nci sıraya geriledi.
12. Hukuki Adalet Endeksi’nde, 2015’te 63’üncü sıradaydı. 2024’te (142 ülke içinde) 122’nci sıraya gömüldü.
13. Ceza Adaleti Endeksi’nde 2015’ten 2024’e 76’ıncı sıradan 107’inci sıraya geriledi.
14. Küresel Kölelik Endeksi’nde, Türkiye, devri devranınızda en yüksek 10 ülke içinde (5’inci sırada) yer aldı. Avrupa ve Orta Asya’da modern kölelikte Birinci sıradayız! (2023 Küresel Kölelik Endeksi’ne göre, 2021 yılında Türkiye’de herhangi bir gün modern kölelikte yaşayan 1,3 milyon insan olduğu tahmin ediliyor. Bu sayı Türkiye’de her bin kişiden 15,6’sının modern köle olduğu anlamına geliyor.)
15. Dünya Mutluluk Raporu’nda Türkiye 2012’de 77’inci sıradaydı. 2024 itibariyle 98’inci sırada.
16. Türkiye, üzüntü, stres ve öfke duygularını ölçen endekslerde dünya çapında üçüncü sırada konumlanıyor. Açık ara Avrupa’nın en öfkeli ülkesi. Halkın yüzde 48’i gün içinde öfke hissediyor. (Gallup)
17. Ekonomik Özgürlükler’de 2018’de, Türkiye’yi uçuracağı iddia edilen tek adam rejimi başladığında, Türkiye’nin puanı 65,4’ti ve “orta derecede özgür” sayılıyordu. 2024 itibariyle Türkiye 184 ülke içinde 102’nci sırada yer alıyor ve puanı da 56,2’ye düşmüş. Bu, “Çoğunlukla Özgür Değil” anlamına geliyor.
18. Cato + Fraser Enstitüleri’nin (2023) raporuna göre Türkiye, İnsani Özgürlük Endeksi’nde 31 sıra gerileyerek 165 ülke içinde 128’inci sıraya düştü. Bireysel Özgürlükler’de 134’üncü, Ekonomik Özgürlükler’de 101’inci sırada yer alıyor.
19. Economist Intelligence’ın 2024 Dünya Demokrasi Endeksi’nde Türkiye, 167 ülke içinde 102’nci sırada. (Bu endeks, ülkeleri en iyiden kötüye doğru, “tam demokrasi”, “kusurlu demokrasi”, “hibrit demokrasi” ve “baskıcı rejim” kavramlarıyla 4 sınıfta topluyor. Türkiye, 3. grubun diplerinde!)
20. Legatum Enstitüsü’nün Küresel Refah Endeksi’nde Türkiye 167 ülke içinde 56 puanla 93’üncü sırada. Komşularından sadece İran (123), Irak (141) ve Suriye’den (158) daha iyi konumda. (Bu endekste Türkiye’nin durumunu değerlendiren Sibel Şener’in akademik çalışmasında şöyle deniyor: “Türkiye kapsayıcı toplumlar alanında son 50 ülkenin içinde yer alırken, kişisel özgürlüklerde sondan 14. ve güvenlik açısından sondan 21. sırada yer almıştır. Dolayısıyla, refah düzeyini en çok etkileyen göstergelerde çok düşük performansa sahip olması, Türkiye’nin sıralamasını düşürmüştür.)
21. Pasaport gücü sıralamasına bakalım. Kiribati ile aynı (42’inci) grupta yer alıyor Türkiye. Ortalama puanı 127. Tuvalu, Trinidad, Kolombiya pasaportu ile daha çok ülkeye vizesiz giriş yapılabiliyor.
22. EU tarafından da referans gösterilen, Global organize suç endeksi 2023 Eylül sonuçlarına göre Türkiye, suç skorunda 143 ülke arasında 14’üncü sırada.

Ekonomi endekslerinde durum ne?

23. Dünya sefalet endeksinde şampiyonlar ligindeyiz. Bizden önceki 4 ülkeden üçü savaş alanı. Bir diğeri de Arjantin.
24. Dünya enflasyon liginde birkaç savaş içindeki ülkeyi hariç tutarsak Arjantin’den sonra ikinci sıradayız.
25. Gıda enflasyonunda OECD içinde yüzde 44,9 ile açık ara şampiyonuz. OECD ortalaması %3,7. Bize en yakın ülke %7,4 ile İsrail.
26. ETBİR verilerine göre 2019’da ortalama 12 kilogram olan kişi başına et tüketimi, 2020’den itibaren 10 kilogramın altına gerilemiş durumda. Bu rakam ABD, İspanya, İngiltere gibi ülkelerde 30 kilogramın üzerinde.
27. Dünyanın en yüksek faizini ödeyen ülkesiyiz. 10 yıllık devlet tahvili faizi %30’un üstünde! Bize en yakın ülke (%26) Zambiya! Kolombiya bile %10, Pakistan %12 ödüyor.
28. Türkiye, Dünya Eşitsizlik Raporu’na göre, gelir eşitsizliği en yüksek ülkeler içinde. En üstteki %10’luk grubun geliri, en alttaki %50’nin gelirinin 23 katına ulaşıyor.
29. Avrupa ülkelerinde en zengin %1’in milli gelirden aldığı pay sıralamasında Türkiye, %14,6 ile birinci sırada.
30. Türkiye dünyada emeğin toplam gelirden en düşük payı aldığı ülkelerden biri. İLO tahminlerine göre, emek gelirinin GSYH içindeki payında dünya ortalaması %53 civarındayken Türkiye’de bu oran %35 dolayında.
31. “Çalışma süresi” kıyaslamasında Türkiye, haftada 43.8 saatle Karadağ’dan sonra Avrupa’da ikinci sırada.
32. OECD içinde konut fiyatları en çok artan ülke (2015 =100) Konut Fiyat Endeks değeri 663! Yaklaşan başka bir ülke yok. İkinci sırdaki Litvanya’nın rakamı yüzde 181.
33. Türkiye, OECD içinde istihdam oranı en düşük ülke.
34. Avrupa ülkelerinde işgücüne katılım oranı yüzde 58,3 ile en düşük oran Türkiye’de.
35. Türkiye OECD içinde eğitime en az yatırım yapan 3. Ülke
36. Türkiye OECD içinde milli hasılanın %3,7’si ile sağlığa en az harcama yapan ülke
37. Türkiye OECD içinde “sosyal güvenlik katkıları”nda, GSYH’nın yüzdesine göre sondan 5’inci ülke.
38. Türkiye, Avrupa ülkeleri içinde (euro bazında) en düşük emekli aylığı veren ikinci ülke. Birinci sırada Bulgaristan var.
39. İşte, okulda veya eğitimde olmayan genç nüfus oranında Türkiye, OECD içinde %27,9 ile birinci sırada.
40. Türkiye, çocuk yoksulluğunda yüzde 34,4 ile AB’de birinci, OECD’de ikinci sırada. (15-17 yaş grubunun işgücüne katılım oranı %16’dan %22’ye çıktı. 5 çocuktan biri okula aç gidiyor.)
41. Türkiye’de 2015-2024 arasında ortalama bir konutun fiyatı 16 kat arttı. Avrupa’da lider. Avrupa İstatistik Ofisi’nin verilerine göre, Mayıs 2023-Mayıs 2024 döneminde AB ülkeleri ve aday üye ülkeler arasında yıllık konut kira artışı, yüzde 125,10 ile en fazla Türkiye’de oldu.

Nereden nereye derken? Türkiye dünyanın en büyük 20 ekonomisi içinde sayılıyor. 85 milyon nüfusu var. Avrupa’nın sınırı, muazzam bir coğrafyası var. Eğer bu nüfus ve coğrafyanın hakkı verilseydi, Türkiye’nin bütün uluslararası endekslerde başarı yönünden ilk 30 içinde olması gerekirdi. Yazık ettiniz bu memlekete!