İSİG Meclisi, AKP döneminde maden işçisi lehine bir irade konmadığı gibi madenci katliamlarının da artarak devam ettiğini belirttiği açıklamasında, öncelikli sorun ve taleplerini sıraladı.
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG), 4 Aralık Madenciler günü nedeniyle yayınladığı açıklamada AKP dönemindeki maden işçisi ölümlerine dikkat çekti ve taleplerini sıraladı. Soma, Karadon, Küre, Mustafakemalpaşa, Ermenek, Gediz, Dursunbey, Şirvan, Çöllolar, Aşkale ve Kozlu’da meydana gelen göçüklerde ölen işçilerin iş cinayetlerine kurban gittiğini belirten İSİG, yaşanan göçükleri de katliam olarak nitelendirdi.
19 yıldır iktidarda olan AKP’nin maden işçilerinin lehine bir siyasi irade koymadığı gibi madenci katliamlarının da artarak devam ettiğine değinen İSİG Meclisi, Çalışma Bakanlığı’nın, SGK’nın ve TÜİK’in maden işçisi ölümleri istatistiklerinin farklı olduğunu öne sürdü ve 2012 yılına kadar olan bilgilerden en yüksek ölçümleri baz alarak hazırladıkları maden işçisi ölümleri verilerini sundu. Buna göre;
2002 yılının son iki ayında en az 11 maden işçisi, 2003 yılında en az 81 maden işçisi, 2004 yılında en az 68 maden işçisi, 2005 yılında en az 121 maden işçisi, 2006 yılında en az 80 maden işçisi, 2007 yılında en az 77 maden işçisi, 2008 yılında en az 66 maden işçisi, 2009 yılında en az 92 maden işçisi, 2010 yılında en az 125 maden işçisi, 2011 yılında en az 117 maden işçisi, 2012 yılında en az 81 maden işçisi, 2013 yılında en az 93 maden işçisi, 2014 yılında en az 386 maden işçisi, 2015 yılında en az 67 maden işçisi, 2016 yılında en az 74 maden işçisi, 2017 yılında en az 93 maden işçisi, 2018 yılında en az 63 maden işçisi, 2019 yılında en az 66 maden işçisi, 2020 yılında en az 61 maden işçisi, 2021 yılının ilk on bir ayında ise en az 68 maden işçisi olmak üzere AKP’li yıllarda en az 1890 maden işçisi hayatını kaybetti.
“Madencilik işkolunda çalışmak durumunda kalan işçiler yalnızca ücret, uzun çalışma saatleri, sosyal güvencesizlik, çok tehlikeli ve işkolundaki risklerle orantısız bir şekilde önlemsiz çalıştırılma ile değil aynı zamanda da kendi yaşam alanlarının uzağındaki şantiye alanlarında çalıştırılıyorlar” diyen İSİG Meclisi, madencilik iş kolunda meslek hastalıkları, ‘kazalanma’ ve can kaybına mahal verebilecek kazaların neredeyse normalleştirildiğine dikkat çekiyor
İSİG Meclisi maden işçilerini öncelikli sorunları;
• İşyerlerinde İSİG önlemleri ya eksik ya da hiç alınmamaktadır. Bu nedenle maden sektöründe çalışan birçok işçi meslek hastalıklarına yakalanmakta, iş kazası geçirmekte ve iş cinayetlerinde hayatını kaybetmektedir. Soma bölgesinde, katliam ve üretim kapasitesinin teknolojik imkanların dayatması sonucunda mecburi İSİG iyileştirmelerine gidildi. Ancak Anadolu’nun birçok bölgesinde İSİG önlemlerinin izine rastlanmamakta, kara düzen işleyişi devam etmektedir.
• Özel sektörde yeraltı çalışanı statüsünde olan maden işçilerinin en önemli taleplerinden birisi ise çalıştıkları süreç içerisinde 2014 sonrası getirilmiş olan çift asgari ücret uygulanmasına rağmen yaşlılık ödeneklerinin (emeklilik maaşlarının) düşük ücret üzerinden ödeniyor olmasıdır. TKİ’nin bünyesindeki sahalarda çalışan maden işçileri emeklilik maaşını yüksek ücretten almaktayken sektörün çoğunluğunu oluşturan özel sektör çalışanı yeraltı işçileri bu durumun dışında kalmaktadır. Bu durum emekli olmuş olan madencilerin çoğunun tekrar işe girmesine sebep olmakta; güvencesiz, düşük ücretli işlerde emeklilik yaşındaki insanların yaşamak için çalışmaya mahkum olması anlamına gelmektedir.
• Yine Soma bölgesi haricindeki madenlerde (İSİG önlemlerinin alınmaması, çift asgari ücret uygulaması) gibi Maden Kanunu ve İş Kanunu’ndaki maden işçilerine özgü kanunlar uygulanmamaktadır. Kanuna aykırı uygulamalar hiçbir idari, cezai veya hukuki denetime tabi olmadan hayata geçirilmektedir. Asıl işte taşeron çalıştırılması yaygınlaştırılmış durumdadır. Altın, nikel, gümüş, bakır, krom gibi işletmelerde sağlık kontrolleri ve İSİG eğitimleri prosedürel olarak yapılmış gibi gösterilmekte, madencilerin bedeninde çalışırken oluşan hasarlar ancak madenci hastalıktan çalışamaz hale gelince ancak tespit edilebilmektedir. Tüm madencillik sektöründe meslek hastalığı başvurusu, tespiti istisnalar dışında mümkün olmamaktadır.
• Özel maden işletmelerinde sendikal örgütlenmenin oldukça sınırlı tutulması bir devlet politikasıdır. Dünyanın en ağır işini yapan maden işçileri sendikasız, kuralsız, ucuz çalışmaya mahkûm edilmektedir. Sendikal mecburiyet durumunda sarı sendikalar işyerlerine patron yamağı olarak sokulmaktadır. Son beş yılda binin üzerinde yeni maden ruhsatı verildi. Doğa metalaştırılırken tarım toprakları ucuza istimlak edilip toprağın sahibi çiftçilerin ucuz işgücüne dönüştürülmesi ülkenin dört yanında hızla sürdürülmektedir.
İSİG Meclisi’nin maden işçilerine yönelik talepleri;
• Türkiye’deki bütün madenlerde İSİG önlemleri alınmalıdır.
• Tüm maden işçileri için emeklilik maaşındaki eşitsizlik düzeltilmelidir.
• Meslek hastalıkları önleme, tespit ve tedavisine dönük acil adımlar atılmalıdır.
• Maden işçilerinin üzerindeki sendikal baskılar kaldırılmalı ve sendika seçme özgürlüğü engellenmemelidir.