Uğur Özkan Çocuk Kültür Evi bir açıklama yayımlayarak “yoksulluk var oldukça çocuk sömürüsü de var olur yoksulluk kalkarsa çocuk emeğinin sömürüsü de ortadan kalkar. Yoksulluğa hayır, çocuk sömürüsüne son.” dedi.
12 Haziran Dünya Çocuk İşçiliği ile mücadele günü kapsamında açıklama yayımlayan Uğur Özkan Çocuk Kültür Evi “Dünyada 4 milyon kız, 88 milyon erkek toplamda 12 milyon çocuk, çocuk işçi olarak çalışıyor. Çocuklar sömürülmesin, oyun oynasın.” dedi.
Çocuk işçiliğinin çocukları psikolojik, fiziksel, duygusal, sosyal açılardan olumsuz yönde etkilediği belirtilen açıklamada “Ulusal mevzuatta yer alan 15 yaş altında çocuklar ile ilköğretimini tamamlamayan hiçbir çocuğun çalıştırılamayacağına ilişkin yasa maddelerine rağmen, çocuklar eğitim öğretimini yarıda bırakıp tarım işçisi olarak çalışıyor” ifadeleri yer aldı.
Açıklamanın tamamı şu şekilde:
“2002 yılında Birleşmiş Milletler tarafından, dünyada gittikçe artan çocuk işçiliğine karşı farkındalık yaratmak ve çocuk işçiliğine engel olmak amacıyla bu gün, Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü ilan edilmiştir. Buna rağmen bugün dünyada 64 milyonu kız, 88 milyonu erkek çocuğu olmak üzere toplam 152 milyon çocuk, diğer bir deyişle her 10 çocuktan biri, çocuk işçi olarak çalışıyor. Bu çocukların yaklaşık yarısı ise sağlıklarını ve gelişimlerini etkileyen tehlikeli işlerde çalışıyor ve sayıları 73 milyonu buluyor.
Türkiye’nin ise yüzde 27,2’sini çocuk nüfusu oluşturuyor ve 22 milyon 876 bin 798 çocuk bulunuyor. Çalışan çocuk sayısı TÜİK 2020 istatistiklerine göre 720 bin, 2020 DİSK raporuna göre ise 2 milyonun üzerinde. Ayrıca Suriye’deki savaş nedeniyle Türkiye’ye göç etmek zorunda kalan çocukların azımsanamayacak bir oranı çalışan çocuklardan oluşuyor. 2019-2020 eğitim öğretim yılında Türkiye’de 684 bin 919 Suriyeli öğrenci eğitime alındı. Bunların ilkokulda okullaşma oranı yüzde 90, ortaokulda okullaşma oranı yüzde 70.13, lisede yüzde 32.55. Bu oranlar şunu açıklıyor: Ortaokul düzeyindeki üç mülteci çocuktan birisi, lise düzeyinde de yarısından fazlası çalışıyor.
TÜİK verilerine (2020) göre de; Çalışan çocukların % 79,7’si 15-17 yaş aralığında % 15,9’u 12-14 yaş, % 4,4’ü 5-11 yaş grubunda. Çocukların % 30,8’i tarım, % 23,7’si sanayi, % 45,5’i hizmet sektöründe çalışıyor. Resmi olmayan, gözlenebilir veriler ise bu rakamların çok ötesinde. Sokaklarda, trafik ışıklarının çevresinde su, simit, mendil satan, araba camı silmek için koşturan, çöplerden kağıt toplayan, para için dilenen çocukların sayısı oldukça fazla. Meslek lisesi öğrencileri ise düşük ücretle sömürüye tabi tutuluyorlar.
Çocukların çalıştıkları ortamlar, onların sağlıkları için hiç de güvenli değil. Çalıştıkları yerler çok sıcak ya da çok soğuk, nemli, kimyasal madde içerikli, tozlu ya da dumanlı olabiliyor. Çocuk bedeni henüz fiziksel olarak gelişim halinde olmasına rağmen çalışan her 10 çocuktan birinin zor duruş veya harekete maruz kaldığını, bedenlerinin örselendiğini gözlemliyoruz. Çocuk işçilik sorunun en temel nedeni yoksulluk, yoksulluğun sebebi de sermaye ilişkilerinin yarattığı gelir dağılımındaki eşitsizlik ve adaletsizliktir.
Oysaki, 1989 tarihli Çocuk Haklarına Dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’ne göre, Türkiye’nin de içinde yer aldığı “Taraf Devletler, çocuğun, ekonomik sömürüye ve her türlü tehlikeli işte ya da eğitimine zarar verecek ya da sağlığı veya bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlâksal ya da toplumsal gelişmesi için zararlı olabilecek nitelikte çalıştırılmasına karşı korunma hakkını kabul ederler.”
Yine aynı sözleşmeye göre “İşe kabul için bir ya da birden çok asgari yaş sınırı tesbit ederler.” (Madde 32)
Burada “neden?” diye sormadan geçemeyeceğiz. Neden birden çok asgari yaş sınırı tespiti yapılıyor peki? Çocukları daha iyi sömürebilmek için olmasın! Ki 1973 tarihli, 138 sayılı (ILO) Asgari Yaş Sözleşmesi de bu durumu destekler nitelikte. Sözleşmeye göre 15 yaş altında çocuklar çalıştırılamaz. ANCAK… Ekonomisi ve eğitim olanakları yeterince gelişmemiş olan, her üye bu maddenin 3. fıkrası hükümlerini dikkate almaksızın varsa ilgili işveren ve işçi örgütlerinin görüşünü aldıktan sonra, asgari yaşı başlangıçta 14 olarak belirleyebilir.
(138 Sayılı Asgari Yaş Sözleşmesi, Madde 2)
Ulusal mevzuatlar 13-15 yaştaki çocukların hafif işte çalıştırılmasını uygun görebilir. Bir üye devlet, “bu maddenin 1. fıkrasındaki 13 ve 15 yaşları 12 ve 14 ile, ikinci fıkradaki 15 yaşı 14 ile değiştirebilir.”
(madde 7)
Aslında sözleşme maddelerini yazanlar çocuk işçiğiyle mücadele konusunda hiç de samimi değiller.
Ulusal mevzuatta yer alan 15 yaş altında çocuklar ile ilköğretimini tamamlamayan hiçbir çocuğun çalıştırılamayacağına ilişkin yasa maddelerine rağmen, eğitim öğretimini yarıda bırakıp tarım işçisi olarak çalışan, sokaklarda çalışarak ailesinin geçimine katkı sunmak için koşturan çocukların varlığı sorun olmaya devam ediyor. Yoksulluk devam ettikçe, savaşlar ve bunun sonucu olarak göç olgusu sürdükçe daha çok çocuk çocukluğunu yaşayamadan iş hayatına atılmaya devam edecek.
İnsanlık bugün önemli bir sınavdan geçmektedir. Bu bir samimiyet sınavıdır. Ulusal ve uluslar arası şirketlerin çocuk bedenini sömürü konusu yapmaları kabul edilebilir değildir. Yasa maddelerini yapan tarafları çocukların yararına sahip çıkmaya davet ediyoruz; yazdıklarını başka satırlarda yok sayan bir anlayışla çocuk işçiliğiyle mücadele edilemez. Çocuk işçiliğiyle gerçek mücadele, her anlamda çocuklar düşünülerek, onların yüksel yararı gözetilerek yapılabilir. Oysaki bugün çocuk işçiliği, çocukların eğitimini engellemekte; onları fiziksel, zihinsel, duygusal, sosyal ve ahlaki bakımdan olumsuz yönlerde etkilemektedir. Bu açıdan baktığımızda asgari çalışma yaşının 18, bunun da meslek öğrenme temelinde ve sınırlı saatleri kapsayacak şekilde olması gerekmektedir. Bütün bu söylenenlerden öte üretimin kar için değil, insan ihtiyaçları için yapılması, çalışan her bireyin emeğinin karşılığını alabilmesi gerekmektedir. Yoksulluk var oldukça çocuk sömürüsü de var olur, yoksulluk kalkarsa çocuk emeğinin sömürüsü de ortadan kalkar.
Yoksulluğa Hayır, Çocuk Sömürüsüne; Son!
138 Sayılı Asgari Yaş Sözleşmesi Yeniden Düzenlensin!
Birden Fazla Asgari Yaş Sınır tespitine Hayır!
18 Yaşın Altında Çocuk Çalıştırmaya Son!
Meslek Liselerinde Sömürüye Son!”