SEÇTİKLETİMİZ- Fehim TAŞTEKİN Gazete Duvar için yazdı: Enformatik çoraklıkta ‘veresiye yorum’ çok. Ne kadarı doğru, ne kadarı üfürme kestirmek de zor. Fakat Suriye’de bütün taraflar için zorlayıcı faktörler hakikattir. Kriz en zor dönemecinde.
Rusların Esad’dan vazgeçilebileceği yönündeki sinyaller yeni manevra alanları açma ya da Şam’da meselelerin ciddiye alınmasını sağlama amacı da güdebilir. Bir süreden beri verilen mesaj zaten net: Reformlar olmadan, yolsuzlukla mücadele edilmeden, anayasa hazırlığı ilerlemeden sadece askeri operasyonlarla Suriye düze çıkamaz.
Bilgi kıtlığından kestirme sonuçlara gitmeye meyyaliz.
Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayid’in, Suriye lideri Beşşar el Esad’a “İdlib’de sıkı dur, Türkiye’ye azı dişini göster, al sana 3 milyar dolar” mesajını verdiği iddiası katidir, şüphe duyulmaz!
Sıra Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Askeri İstihbaratı (GRU) Başkanı İgor Kostyukov’un Şam seferine gelince Esad’ın kulağı çekilmiştir, “Sakın haa ateşkese uymazlık etme ki Moskova Mutabakatı’na halel gelmesin.”
Esad’ın Rusya’yı kızdıran inatçılığı da kesindir: Cenevre’deki anayasa yazım sürecine ayak diremektedir; içeride güvenlik şemsiyesinin yeniden organize edilmesi beklentisi havada kalmıştır; yolsuzlukla mücadele hayaldir. Rusya lideri Vladimir Putin’in Esad’ın bu işin üstesinden geleceğine dair inancı dağılmıştır, fişini çekmeye ramak kalmıştır. Vesaire…
Bu sonuçlar üzerinde sörf yaparken İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, korona falan dinlemeyip soluğu Şam’da almıştır. Rivayet o ki Esad’a “Arkanızdayız, seni bırakmayız” demiştir…
Rusya Dış İstihbarat (SVR) Başkanı Sergey Narışkin de bir süre önce Suudi Arabistan ve BAE’deydi. Acaba o ne demiştir? Üfürenler tayfasından sufle yok. Belki artık Suriye’de farklı bir oyun telkin edilmiştir. Ne malum?
Enformatik çoraklıkta ‘veresiye yorum’ çok. Ne kadarı doğru, ne kadarı üfürme kestirmek de zor.
Fakat Suriye’de bütün taraflar için zorlayıcı faktörler hakikattir. Kriz en zor dönemecinde. Final sahnesi taraflara istemedikleri tercihleri dayatıyor. Buna şimdi bir de korona salgını, zora düşen ekonomiler, yerin dibine batan petrol fiyatları eklendi.
Bölgedeki yorumcular, Rus medyasında Esad’ın yönetme kapasitesini sorgulayan tespitlerden hareketle Moskova’nın yeni bir arayış içinde olduğu sonucuna varıyor. İddiaya göre Rusya ile Batı arasında bir yol haritası şekillendi bile. Esad’ın kenara çekilmesi, koltuğa Ulusal Güvenlik Dairesi Başkanı Ali Memluk’un geçirilmesi, böylece düzende devamlılığın sağlanması, buna karşın Suriye’ye karşı diplomatik tecrit ve yaptırımların kaldırılması, yeniden inşa sürecinin başlaması öngörülüyor. Muhalif isimlerden Dr. Kemal Lebvani de Memluk’un üzerinde uzlaşılan isim olarak kendi kulaklarına çalındığını söylüyor. Hatta tarih veriyor: “Esad’ın fişi haziranda çekilecek.”
Bu senaryoda İran’ın Suriye’den uzaklaştırılması hedefi de gizli. İşte o yüzden İran, Esad’a “Rusya vazgeçse bile Tahran seni terk etmeyecek” diye araya girdi!
Suriye’de rejim değişikliği hayal olunca ‘tutum değişikliği’ yeni koşul olarak dayatılıyor. Memluk’la kıyaslanırsa Esad rejimin yüzüdür, tamamen özü değil. Asker kökenli babasından farklı olarak Londra’da tıpla meşgulken Şam’a getirilip sisteme sokulmuştur. Memluk ise sistemin ta kendisidir. Yabancılarla en kritik pazarlıkları yürüten kişidir. Ayrıca Suriye’nin en fazla problem edinilen ‘direniş çizgisi’ Memluk’un şahsında daha belirgin. Rusya kadar İran’a yakınlığı ile de bilinir. Her nedense Lebvani, Memluk’a Suriye’yi İran’dan uzaklaştıracak misyon biçildiğini söylüyor. İlginç tabii. Memluk dışında Esad’a alternatif diye Genel Güvenlik Müdürü Muhammed Dib Zeytun’ın adı da geçiyor. İsrail’den araştırmacı Edy Cohen de 2011 sonrası Fransızlar ve İsraillilerle işbirliği halinde Esad’a karşı kampanya yürüten Şamlı işadamı Fahd el Masri’nin adını tedavüle soktu. Bu da senaryonun su kaçırdığı nokta! Konu Esad’ın biletini kesmeye gelince bahisler hızla açılıyor…
…Fehim TAŞTEKİN'in Gazete Duvar'daki yazısının tamamı için TIKLAYIN