İSİG Meclisi, 4 milyon işçiyi doğrudan ilgilendiren İşyerlerinde İşveren veya İşveren Vekili Tarafından Yürütülecek İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerine İlişkin Yönetmelik’te yapılan değişikliğin sonuçlarına ilişkine rapor yayımladı.
Geçtiğimiz günlerde Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, TOBB Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmada “En çok şikayet ettiğimiz konu olan, istihdam maliyetinin düşürülmesini sağladık. İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı KOBİ’lerimize büyük yükler getiriyordu, bunları kaldırttık” demişti.
Hisarcıklıoğlu’nun bu sözünün üzerine AKP hükümeti Resmi Gazete’de İşyerlerinde İşveren veya İşveren Vekili Tarafından Yürütülecek İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetlerine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik başlığıyla bir yönetmelik yayımladı. Yönetmelik değişiklerinin işverenin “emri” ile hazırlandığını belirten İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi, yapılan yönetmelik değişikliğinin işçileri nasıl etkileyeceğine ilişkin rapor yayımladı.
İşçi sağlığı ve iş güvenliği hizmetleri 50’den az çalışanı olan işyerinde uygulanmayacak
Rapora göre, yapılan değişiklikle birlikte az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde yürütülen işçi sağlığı ve iş güvenliği hizmetlerinin işveren veya işveren vekili tarafından yürütülmesinin kapsamının genişletildiği, ayrıca yönetmelikte ondan az çalışanı bulunan işyerlerinin kapsamı 50 çalışana çıkarılmış durumda.
İşçinin sağlığı ve güvenliği işverenin insafına kaldı
Değişiklik öncesi işyeri sayısı 906 bin işyeri ve 2 milyon 300 bin işçi yönetmelik kapsamındayken değişiklikle birlikte 10-49 arasında çalışanı olan işletmeler kapsama alınarak 100 bin işyeri ve 1 milyon 900 bin işçi daha bu kapsama alınmıştır. Toplamda 1 milyondan fazla işyerini kapsayacak olan düzenleme 4 milyon 200 bin işçinin işçi sağlığı ve iş güvenliğini doğrudan işverenin eline bırakıyor.
2015’te yayınlanan Yönetmelik kapsamındaki işyeri sayısı 906 bin iken, 318 bin yeni işyeri dahil edilmiştir. Daha önce 906 bin işyeri ve 2 milyon 300 bin işçi bu kapsamdayken değişiklik ile 10-49 çalışanı olan işletmeler de kapsama alınmış ve 100 bin işyeri 1 milyon 900 bin işçi daha bu kapsama alınmıştır. Toplam 1 milyondan fazla işyerini kapsayacak düzenleme ile 4 milyon 200 bin işçinin işçi sağlığı ve iş güvenliği doğrudan işverenin eline bırakılmış olacak.
Raporun devamında satır başları şöyle:
- Yönetmelikte işveren ve vekilinin “sağlık gözetimi ve çalışma ortamı gözetimi” hizmetleri yürütemeyeceği ibaresi kaldırıldı. Bu görevler daha öncesinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimine tanımlanmış olan görevlerdi. İşveren veya vekiline “işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler” hariç tüm hizmetleri yürütme yetkisi verildi. Raporda “Bu şekliyle en temel kritik ve profesyonellerce yürütülmesi gereken hizmetler dahi işverene bırakılmıştır” ifadelerine yer verildi.
- İşveren ve vekilinin, sağlık gözetimi ve çalışma ortamı gözetimine ilişkin faaliyet yürüttüğü takdirde onaylı defter tutma zorunluluğu kaldırılarak “iş sağlığı ve güvenliği teftişleri için tek yazılı belge ve resmi delil oluşturabilecek tek doküman da devre dışı” bırakıldı. “Dahası bu hizmetlerin işyeri hekimi ya da iş güvenliği uzmanı tarafından yapılması durumunda belgelenmesinin zorunlu tutulup, bunu işveren yaptığında zorunlu olmayışı doğrudan bir işveren kayırmasıdır.”
- Az tehlikeli sınıftaki işyerlerinde çalışanlara verilecek eğitimleri verecek işveren veya işveren vekilinin iş güvenliği uzmanlığı veya işyeri hekimliği belgesi sahibi olması zorunluluğu ortadan kaldırıldı. 16 saatlik eğitimin ardından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) tarafından yapılacak olan sınavda 100 üzerinden 50 puan alabilen işveren ve vekili “başarılı” sayılacak ve bu eğitimleri vermek için “yetkin” kabul edilecek. “Bu değişiklik ile verilmesi gereken eğitimler için herhangi bir profesyonel ve mesleki kriter şartı yoktur.”
- Bahsi geçen eğitimler daha önce ÇSGB protokolü ile üniversiteler tarafından yürütülürken yönetmelik değişikliğiyle birlikte bu eğitimleri Milli Eğitim Bakanlığı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu ve bağlı odalar, Türkiye Belediyeler Birliği, işçi ve işveren kuruluşları tarafından yürütülecek. Değişiklikte de görüldüğü üzere Türkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) ve işyeri hekimlerinin meslek örgütü Türk Tabipler Birliği (TTB) yok sayılmaktadır.
- “İşveren veya işveren vekillerinin alacağı eğitim ve belgelendirme ücretinin üst sınırı daha önce asgari ücretin üçte biri iken, değişiklikle onda biri olmuştur. Bu şekilde işverenin ve işveren vekili cüzi bir ücret karşılığında alacağı işçi sağlığı ve güvenliği eğitimi ile bu ‘prosedürü’ yerine getirebilecektir.”
- 2015’te yönetmeliğin teoride kapsaması gereken işyerlerinden yalnızca yüzde 51’ini, Haziran 2017’de ise yalnızca yüzde 49’unu kapsadığı hatırlanırsa “işçi sağlığı ve iş güvenliğinin yalnızca kağıt üzerinde sağlandığı mevzuatta bir adım daha atılmıştır!”
Sendika.Org