Türkiye nüfusunun yarısı kadın, ama erkekler hakim oldukları alanlarda kadınlara pay vermeye yanaşmıyor.
Siyaset bu alanların başında geliyor.
Her seçim döneminde kadınlara ilişkin vaatler sadece göz boyama.
Sonuçta…
Erkeklerin hakimiyeti bozulmuyor.
Bu iddianın altını artık bilimsel bir çalışma ile doldurmak mümkün.
Hacettepe Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Ahu Sumbas, “BM Kadın Birimi Türkiye”nin desteğiyle çok önemli bir rapor hazırladı.
Doç. Sumbas’ın gerçekleştirdiği “2018 ve 2023 milletvekili genel seçimlerinin toplumsal cinsiyet araştırması” Türkiye siyasetinde kadın ve erkek ayrımcılığına dair detaylı bir veri seti ortaya koyuyor.
Araştırmada; 2018 genel seçimlerine katılan 3 bin 068 aday ile 2023 genel seçimlerine katılan 3 bin 944 adayın arasından seçilen vekillerin cinsiyetleri, yaş, eğitim, meslek, medeni durum, çocuk sayısı gibi demografik nitelikleri, siyasi deneyimleri ve kadın dernekleri ya da hareketleriyle ilişkileri ele alındı.
XXX
Raporu inceledik.
İşte o araştırmanın “ibretlik” sonuçları:
İki seçim döneminde kadın aday oranı yüzde 24-25, erkek aday oranı yüzde 75-76.
Buna karşılık aday gösterilen kadınların sadece yüzde 17-19’u milletvekili seçilebilirken, erkeklerin yüzde 80-82’si vekil oldu.
Bu rakamlar erkeklerin “seçilebilecek”, kadınların “seçilemeyecek” sıralara konduğunu göstermesi bakımından önemli bir kanıt niteliğinde.
Yani…
Görüntüde kadınlara yer verilmiş gibi gösterilse de gerçekte Meclis’te kadın istenmiyor.
XXX
Peki kadınları en çok hangi partiler kandırıyor?
Yanıtı Doç. Ahu Sumbas’ın araştırmasından alıyoruz:
– “Genel olarak muhafazakar sağ partilerin sol ve sosyal demokrat partilere göre daha az kadın aday ve vekile sahip olduğu anlaşılmaktadır.
– “Örneğin; 2023 genel seçimlerinde kadın aday oranları açısından Yeşil Sol Parti yüzde 43, TİP yüzde 42.2, CHP yüzde 27, İyi Parti yüzde 26.2, Ak Parti yüzde 19.2, MHP yüzde 15.5, Yeniden Refah Partisi yüzde 8.3 şeklinde bir sıralama vardır.
– “Partilerin kadın vekil oranlarıysa HDP yüzde 50, EMEP yüzde 50, Yeşil Sol yüzde 47.4, DEVA yüzde 26.7, TİP yüzde 25, Gelecek yüzde 20, AK Parti yüzde 19, CHP yüzde 18.5, İyi Parti yüzde 11.4 ve MHP yüzde 8 şeklindedir.
– “Yeniden Refah, DSP, DP, HÜDA PAR ve Saadet Partisi’nden hiç kadın vekil seçilememiştir.”
Rakamları görüyorsunuz değil mi?
Burada en büyük hayal kırıklığı CHP’de.
Çünkü…
Kadınlara seçme ve seçilme hakkı vermiş olan Atatürk’ün kurduğu partide en az yüzde 40-50 kadın milletvekili olması gerekirdi.
CHP’nin ilk genel seçimde bu ayıptan kurtulmalı.
Aslında…
Rakamlar tüm siyasi partilerdeki yöneticilerin tüm kadınlar nezdinde kendi annelerine, kız kardeşlerine ne kadar güvendiklerini de gösterir.
O yüzden bu ayıp tüm siyasi partilere yeter de artar bile…
XXX
Rapordan devam ediyoruz:
– “İYİ Parti, CHP, TİP ve DEVA sırasıyla yüzde 25, 33, 40 ve 35 olarak parti tüzüğünde belirttikleri kota oranlarını sonuçlara yansıtmadıkları, HDP ve Yeşil Sol Partinin yüzde 50 hedefine en çok yaklaşan partiler olduğu görülmektedir. Bu durum çoğu siyasi partideki gönüllü kota uygulamalarının sonuçlarda bir etki yaratmaya yönelik düzenleme içermediğini ortaya koymaktadır.”
Ahu Hoca kibarca diyor ki; siz parti tüzüğünüzde söz verdiğiniz oranlarda bile kadın adaya ve vekile sahip değilsiniz.
Ayıp değil de nedir bu?
XXX
Doç. Ahu Sumbas’ın araştırmasındaki değerlendirmeye dikkat:
– “Genç kadınların aktif siyasetle ilgilendiği, fakat bu kadınların aday gösterilseler bile seçilme ihtimallerinin düşük kaldığını söyleyebiliriz. Örneğin 2018 genel seçimlerinde 35 yaş altındaki kadın adayların oranı yüzde 26.7 iken, seçilen kadın vekillerin oranı yüzde 7.9’a inmektedir.
– “2023 genel seçimlerinde 81 il arasında 32’sinden, 2018 genel seçimlerinde ise 34 ilden hiç kadın milletvekili seçilememiştir.”
XXX
Raporda bazı kentlerde kadınsız temsilin adeta bir miras gibi devamlılık içerdiğine dikkat çekiliyor.
2018 genel seçimlerinde kadın vekili olmayan iller:
Adıyaman, Amasya, Ardahan, Artvin, Aydın, Bayburt, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Burdur, Çankırı, Çorum, Erzincan, Giresun, Gümüşhane, Iğdır, Karaman, Kars, Karabük, Kastamonu, Kırıkkale, Kırklareli, Kilis, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Ordu, Osmaniye, Rize, Sinop, Tunceli, Uşak, Yozgat, Zonguldak.
2023 genel seçimlerinde kadın vekil çıkarmayan iller:
Adıyaman, Aksaray, Amasya, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bilecik, Bingöl, Bolu, Burdur, Çanakkale, Çorum, Elazığ, Erzincan, Gümüşhane, Iğdır, Isparta, Karabük, Karaman, Kırıkkale, Kırklareli, Kırşehir, Kilis, Kütahya, Niğde, Ordu, Rize, Sinop, Tokat, Uşak, Yozgat ve Zonguldak.
XXX
Görüyorsunuz değil mi; kadın vekil çıkarmayan iller değişmiyor.
Öncelikle bu illerdeki kadınların örgütlü bir şekilde ayağa kalkıp siyasi partilere ayar vermesi lazım.
İstemezseniz alamazsınız!
Kimse kendi koltuğunu başkasına vermez.
Annesi ve kız kardeşi olsa dahi!
Ahu Hoca, siyasete ilgi duyan kadınlara haklarını aramaları için önemli bir kaynak sunmuş.
Sıra kadınlarda.
Bu rakamları ele alıp hesap sorma zamanıdır…