Uyuşturucu kaçakçılığı, yalnızca ekonomik bir sorun olmanın ötesinde, siyasi yapıyı da derinden etkileyen bir gerçeklik olarak karşımıza çıkıyor. Siyasetçiler ile suç örgütleri arasındaki örtük ilişkiler, hatta doğrudan ülkedeki siyasi otoritenin gölgesi altında kalan uyuşturucu ticareti, Arnavutluk’un geleceği üzerinde ciddi sonuçlar doğuracak bir tehlike oluşturuyor. Nitekim, Arnavutluk’ta muhalefetin önde gelen milletvekillerinden Ervin Salianji’nin yakın zamanda mahkum edilerek hapse atılması, ülkede yargının bağımsızlığı ve bunun demokrasi üzerindeki etkileri ile parlamentoda ve sokaktaki radikal muhalefet eylemleri hakkında yoğun tartışmaları ateşleyerek bu durumu gözler önüne seriyor. Arnavutluk Demokrat Partisi üyesi Salianji, eski İçişleri Bakanı Fatmir Xhafaj’ın kardeşini ilgilendiren bir uyuşturucu kaçakçılığı davasında sahte bir kamu suçlaması yaptığı iddiasıyla bir yıl hapis cezasına çarptırıldı, kardeş Agron Xhafaj ise uyuşturucu kaçakçılığıyla ilgili cezasını çekmek üzere İtalya’ya iade edildi.
Salianji, sahte suçlamalarda bulunduğu iddiasıyla mahkûm edilmişti, ancak kolluk kuvvetlerine resmi olarak hiçbir zaman şikayette bulunmadı. Bunun yerine, Fatmir Xhafaj’ın kardeşini bir basın toplantısında uyuşturucu kaçakçılığıyla suçladı. Salianji’nin suçlamaları, Agron Xhafaj’ın İtalya’da uluslararası uyuşturucu kaçakçılığı suçundan mahkûm edilmesi ve uluslararası olarak aranmasına rağmen Arnavutluk’ta serbestçe dolaştığı iddiası etrafında dönüyordu. Salianji, o zamanki içişleri bakanının kardeşini tutuklanmaktan ve iade edilmekten bizzat koruduğunu ve bunun da olası güç suiistimalleri hakkında ciddi sorular ortaya çıkardığını öne sürdü. Dava açısından kritik olan, Agron Xhafaj’ı o dönemde uyuşturucu kaçakçılığıyla aktif olarak ilgilendiği yönündeki suçlamasıydı.
Hukuk uzmanları, suçlamalar asılsız olsa bile Salianji’nin, sahte bir rapor hazırlamaktan mahkûm edilmek yerine para cezası gerektiren iftira suçundan yargılanması gerektiğini savunuyor. Dahası, gerçekler Salianji’nin iddialarını destekliyor gibi görünüyor, zira Agron Xhafaj daha sonra yetkililere teslim oldu ve cezasını çekmek üzere İtalya’ya iade edildi.
2018’de Salianji, Agron Xhafaj’ı uyuşturucu kaçakçılığına devam eden katılımıyla alenen suçladı. Muhalefetteki Demokrat Parti, bu ifşaları Sosyalist Parti hükümetine meydan okumak için kullandı ve içişleri bakanı olarak Fatmir Xhafaj’ın kardeşini adaletten koruduğunu iddia etti. Skandal, Salianji’nin Agron Xhafaj’ın suç faaliyetlerine devam eden katılımını gösterdiği iddia edilen bir ses kaydını sunması üzerine tırmandı.
Hükümetin yolsuzluk ve organize suç bağlantıları
Bu bomba iddia, muhalefetin hükümeti yolsuzluk ve organize suç bağlantıları ile suçlamasıyla siyasi bir fırtınaya yol açtı. Ancak savcılık, ses kanıtlarını uydurma olarak reddetti ve muhalefetin siyasi bir skandal yaratmak için sahnelediğini iddia etti. Buna rağmen, birçok kişi ikna olmamış durumda ve davanın Salianji’yi hükümetin yanlışlarını ifşa ettiği için cezalandırmak için siyasi olarak motive edildiğine inanıyor. Salianji’nin mahkumiyeti, özellikle 2016’da AB desteğiyle başlatılan ülkenin devam eden adalet reformu göz önüne alındığında, Arnavutluk yargısının bağımsızlığı konusunda ciddi endişeler yaratıyor. Reform, yargıdaki yolsuzluğu ve siyasi etkiyi ortadan kaldırmayı amaçlıyordu, ancak Salianji’ye karşı açılan dava, birçok kişinin bu çabaların etkinliğini sorgulamasına neden oldu.
Salianji ve destekçileri, suçlamaların siyasi amaçlı olduğunu, muhalefeti bastırmak ve güçlü hükümet figürlerini korumak için tasarlandığını savunuyorlar. İddia ettiklerine göre, onun mahkumiyeti, hükümetin organize suçla bağlarını ifşa etme girişimlerinin, özellikle Agron Xhafaj’ı koruma çabalarının doğrudan bir sonucu.
Demokrat Parti, kararı Başbakan Edi Rama’nın hükümetinin muhalif sesleri susturma girişimi olarak görüyor. Ermal Mulosmani gibi analistler de dahil olmak üzere eleştirmenler, mahkemelerin Salianji’yi hızla yargılamasına rağmen Agron Xhafaj’a yönelik ciddi iddiaları soruşturmakta yavaş davrandıklarını belirtti. İktidardakilerin korunduğu, eleştirenlerin cezalandırıldığı seçici adalet algısı, Arnavutluk’un yargı sisteminin bütünlüğüne ilişkin endişeleri derinleştirdi.
Fatmir Xhafaj’ın, kardeşinin uyuşturucu kaçakçılığı soruşturması sırasında içişleri bakanı olarak görev yapıyor olması, davaya başka bir karmaşıklık katmanı ekliyor. Arnavutluk’un kolluk kuvvetlerinin başı olarak Xhafaj, kardeşini soruşturmakla görevli kurumların tam da üzerinde denetim yetkisine sahip olacaktı ve bu da yaygın çıkar çatışması iddialarına yol açacaktı. Salianji’nin kamuoyuna yaptığı suçlamaların ardından Agron Xhafaj sonunda polise teslim oldu ve İtalya’ya iade edildi. Ancak muhalefet, bunun yalnızca artan siyasi baskı nedeniyle gerçekleştiğini ve Salianji’nin ifşaları olmadan Agron Xhafaj’ın adaletten kaçmaya devam edeceğini iddia ediyor.
Ayrıca DP, Agron Xhafaj’ın mahkumiyetinden sonra bile suç faaliyetlerine karışmaya devam ettiğini iddia ediyor, ancak bu iddialar Arnavut yetkililer tarafından hiçbir zaman kapsamlı bir şekilde araştırılmadı. Bunun yerine, suçlamaları desteklemek için bir dinleme kaydı uydurmaya yardım ettiğini iddia eden savcılar, Salianji’nin peşine düştü. Organize suça karışan kişilerin varlıklarını araştırmak ve ele geçirmek için tasarlanan Mafya Karşıtı Yasa, suçlamaların ciddiyetine rağmen Xhafaj ailesi davasında özellikle yoktu. Yasanın uygulanmaması, Xhafaj’lar için hükümet koruması iddialarını daha da körükledi ve adalet sisteminin güvenilirliğini zedeledi.
Huzursuzluk büyüyor
Salianji’nin mahkumiyeti Arnavutluk’ta artan siyasi huzursuzluk zamanında geldi. Muhalefet uzun zamandır Başbakan Edi Rama’nın hükümetini otoriterlik ve yolsuzlukla suçluyordu ve bu dava bu gerginlikleri daha da kötüleştirdi. Demokrat Parti, liderlerin demokrasiye saldırı olarak gördükleri şeye karşı sivil itaatsizlik ve diğer radikal önlemler çağrısında bulunmasıyla protestolarını tırmandırmaya yemin etti. 30 Eylül’de, örneğin parlamentoda büyük bir kavgaya neden oldular, sandalyelerini binanın dışına çıkarıp yaktılar. İktidardaki Sosyalist Parti, eylemlerinden dolayı 24 muhalefet milletvekilini meclisten ihraç edeceğini ve protestoya karışan muhalefet milletvekilleri hakkında ceza davası açacağını duyurdu.
Salianji, mahkumiyetini yolsuzluğa karşı mücadelede kişisel bir fedakarlık olarak çerçeveledi. Hapis cezasının, hükümetin köklü yolsuzluğunun ve yargıyı eleştirmenleri susturmak için kullanma isteğinin kanıtı olduğunu savunuyor. Önde gelen bir muhalefet figürünün iddia edilen hükümet yolsuzluğunu ifşa ettiği için mahkum edilmesi, Arnavutluk’taki demokrasinin durumu hakkında rahatsız edici sorular ortaya çıkarıyor. Muhalefet seslerini susturmak için cezai suçlamaların kullanılması, özellikle siyasi konuşma içeren davalarda, rahatsız edici bir eğilimdir. Yargı, siyasi misilleme için bir araç olarak görülüyorsa, bu durum Arnavutluk’un demokratik kurumlarına olan kamu güvenini zayıflatır.