Ev İşçileri Dayanışma Sendikası (EVİD-SEN) Genel Başkanı yaptığı açıklamada TBMM’de görüşmeleri devam eden torba yasa içerisinde ev işçilerine dönük düzenlemeler isyan etti. Benli yaptığı açıklamada hükumeti girdiği yanlış yoldan vazgeçmeye çağırırken, ev içilerinin temel sorunlarının çözüm yollarına da işaret etti. Benli’nin açıklamasının tam metni şöyle:
Ey devlet! Ey hükümet! Ey çalışma ve sosyal politikalar bakanlığı!
Biz 15 haziran 2011 yılından beri ev işçisiyiz toz bezi değiliz diyerek sağır sultana bile sesimizi duyurduk ama size duyuramadık. Neden?
Halen bize toz bezi muamelesi yapıyorsunuz? 10 günden az çalışanların sosyal güvencesinin yapılacağını fakat emeklilik hakkının olmayacağını belirtiyorsunuz. Bizi güvence altına alacağınızı söylemektesiniz ama sorarız size, siz bizimle dalga mı geçiyorsunuz? Bir devlet, sosyal bir devlet, bile bile vatandaşını bu şekilde güvence altına aldığını söyleyerek iş cinayetlerine çanak tutar mı? Sonra da biz ev işçisini güvence altına alıyoruz derse kim inanır bunun samimiyetine? ‘Zaten ev işçileri babasından maaş alıyor’ gibi mesnetsiz argümanlarla ev işçilerinin sigorta istemediği yalanının arkasına sığınarak ev işçilerinin sigortalı hale gelmesini engelliyor, işçilerin değil işverenlerin lehine çalışıyorsunuz. Ev işçilerini güvencesizleştirerek işçileri güvence altına aldığınızı söylüyorsunuz, bu nasıl bir mantalite, nasıl bir güvencedir? 5 yaşındaki çocuk bile buna inanmaz.
Eğer gerçekten bu konuda samimiyseniz, babasından maaş alan ev işçisini düşünüyorsanız ev işçilerinin sigorta kapsamı dışına çıkartılması için değil, babasından doğru aldığı 170-200 liralık maaşa ek olarak sigortalı da olmasını sağlayacak düzenlemeler yapın!
Dilinizden düşürmediğiniz sosyal devlet olmanın gereği işçileri sigortasız, güvencesiz bırakmak değil, onların sağlık, emeklilik gibi en temel ihtiyaçlarını garantiye alacak düzenlemeler yapmaktır.
Şimdi bir de çek/fiş sistemi çıkartıyorsunuz başımıza. Ne olduğu, nasıl olduğu belli olmayan bir sistem. Ama biz günlük çalışma yaşamımızdan biliyoruz ki sizin bu sisteminiz bizim hayatımızı kolaylaştırmaz, zorlaştırır. Haftanın beş günü sabahtan akşama çalışan bir ev işçisinin gidip bankada çek bozdurarak ücretini tahsil etmesi düşünülemez bile! Biz ücretimizin nakit olarak ödenmesini, fiş sisteminin ise işverenin SGK’ya bildirilmesi konusunda kullanılması doğrusudur. Bizi işçi statüsünden çıkarmaya çalışıp durmayın. Evlerinizde temizlik, çocuk, hasta ve yaşlı bakımı için çalıştırdıklarınız sizin işçilerinizdir. Siz de onların işvereni! Biz işçiyiz, işçi! Çalıştığımız evler de bizim işyerlerimizdir. Alınterimizle, emeğimizi satarak geçiniyoruz, ona göre de bir muamele istiyoruz! Nasıl bir fabrika işçisi bütün sosyal haklardan, sosyal güvenceden yaralanıyorsa aynı şekilde ev işçilerinin de bu haklardan yararlanması gerekiyor. İşte o zaman çifte standardınız ortadan kalkmış olacaktır.
Türkiye genelinde sayılarının 1 milyona yakın olduğunu düşündüğümüz ev işçisini statüsüzlüğe, güvencesizliğe, belirsizliğe, kayıt dışı istihdam bürolarına terk etmeyin! Kamu bünyesinde ev işçileri için bir departman açılabilir ve bu sayede hem ev işçiliği kayıt altına alınmış olur hem de taşeron firmaların insafına terk edilmiş bu iş kolu denetlenebilir hale gelmiş olur. Bu yapılmadığı sürece her yeni düzenleme bizlerin hayatını zorlaştırmaya devam edecektir.
Sizin bize uygun gördüğünüz kaderin bu olduğunu biliyoruz ve bu kaderi kabul etmiyoruz. Emeklisi olmayan, tazminatı olmayan, iş standardı olmayan, sosyal hakları gerektiği gibi sağlanmayan bir yasayı biz kabul etmiyoruz. Göz boyama yasanız iş cinayetlerine ve başka birçok sorun yaşamamıza neden olacak. Mevcut haliyle de bizler için bir anlam ifade etmeyen, bizi işçi saymayan yasalarınızı bizlerin hayatını daha da zorlaştıracak hale getirmeyiniz.
Tüm emekçilerini, işçi dostlarını, haktan adaletten yana olanları ev işçilerine sahip çıkmaya, torba yasa içerisindeki bu haksızlığa dur demeye çağırıyoruz.
Ev İşçileri Dayanışma Sendikası (EVİD-SEN)
Genel Başkanı Gülhan Benli
Ev işçilerinin mevcut durumu nedir?
1. Türkiye’de ev işçilerinin sayısının yaklaşık 500 bin ila bir milyon arasında olduğu tahmin ediliyor. Ev hizmetlerinde çalışanların neredeyse tamamı kayıtsız, güvencesiz çalışıyor.
2. 4857 sayılı iş kanunu ev hizmetlerinde çalışanları kapsam dışında bırakmaktadır. Bu çerçevede ev işçilerinin yaşadığı sorunların çözümüne yasal olarak gereken karşılık verilememektedir. Ev hizmetlerini yasa kapsamı dışında tutan (4857/4 (e)) istisna hükmü ayrımcılık getirmekte, ev işçilerini işçi haklarından yoksun bırakmaktadır.
3. Cinsiyetçi iş bölümü sürdürülmekte, ev içi emeğin ücretli ya da ücretsiz kadın emeği üstünden karşılanması yoluyla toplumsal sorumluluğun üstünden atlamak tercih edilmektedir. Kadın emeğini değersiz, önemsiz göstermek, ev işlerini hafife almak, görünmez kılmak ev işçilerine zarar veriyor! Ataerkil mirastan faydalanarak kadın emeğini görünmez kılan bu strateji erkek egemen kapitalist sistem için avantaj oluyor.
4.konut dokunulmazlığı gerekçe yapılarak ev işçileri iş yasası ve iş sağlığı ve güvenliği yasası kapsamı dışına atılmaktadır.
5.ev işçilerinin iş tanımı, mesleki standardı yoktur. Ayrıca ev hizmetlerinde çalışanlar hafife alınıyor, küçümseniyor, hor görülüyor, onur kırıcı muameleyle yüz yüze geliyor.
6.çalışanlar yasalarda “sigortalı çalışan” olarak tanımlanırken ev işçileri “ücretli ve sürekli çalışanlar” olarak tarif edilmektedir. Bu anayasanın eşitlik ilkesine de uymamaktadır. Çifte standarttır. Ayrımcılıktır.
7. Ev işçileri yatılı çalıştıkları zamanlarda hak ihlalleri 24 saate yayılmaktadır. Ev işçileri yasal sürelerini aşacak şekilde uzun çalıştırılıyor. Denetimsizlik ve haklardan yoksunluk nedeniyle çalışanlar taciz, mobbing, şiddet gibi riskler yanı sıra zorla çalıştırma, özgürlüklerin kısıtlanması, zalimane muamele gibi zorbalıklarla da karşı karşıya kalabilmektedirler.
8. Ev işçilerinin ev işyerlerinde yaşadıkları cinsel şiddete karşı yeterli hukuki koruma yoktur.
9. Ev işçilerinin ücretleri de değişkendir ve asgari ücretin altında çalıştırılabilmektedirler.
Ev işçileri için neler yapılmalı
1. Ev işçileri sosyal güvenlik şemsiyesine alınmalı. Ev işçilerinin sigorta primi için teşvik verilmelidir.
2. Hakların kullanılabilir, ulaşılabilir olması önemlidir. Çok basit uygulanabilen sigortalılık getirilmeli, örneğin e-devlet şifresi ile sorun çözülebilmelidir.
3. Gündelikçi ev işçilerinin sigortalanması için hizmet çeki sistemi getirilmelidir. Uygulaması çok kolay olmalıdır.
4. Ücretli, ücretsiz tüm ev işçilerine yıpranma payı ve erken emeklilik getirilmelidir.
5. Özel istihdam büroları ve kiralık işçi büroları kapatılmalıdır. Modern köle ticaretine son verilmelidir. Bunun yerine kamuya bağlı SGK denetiminde ev işçileri işe yönlendirilmelidir.
6. Ev işçileri çalışanların kullandığı bütün hakları kullanabilmelidir. Bu haklar uygulanabilir ve erişilebilir olmalıdır.
7. Evde yaşlı ve engelli yakınına bakan (bakıma muhtaç kişiler), aile ve sosyal politikalar bakanlığından net asgari ücret yardım almaktadırlar. Bu yardım değil haktır, bu işçilerin sigortaları yapılmalı, sosyal hakları da verilmelidir.
8. Göçmen ev işçileri ile türkiyeli ev işçileri aynı şartlarda çalışmalı, ayrım yapılmamalıdır.
Neden?