Geçen yıllarda Kolombiya’da halkın devlete karşı direnişine şahit olduk…
Kolombiya halkının çoğunluğu iktidara karşı çıktı. Kolombiya devleti buna karşı halk üzerinde silah ve kimyasallar denedi. Kolombiya iktidarı halkı gözü dönmüş şekilde sokaklarda öldürdü. Birçok insan gözaltına alındı. Özellikle uyuşturucu baronlarına ve gönülsüzce COVID aşılarına kobay olmak istemeyen milyonlarca insan sokağa döküldü. İktidara karşı halk ayaklandı. Kötü giden ekonomiye karşı açlık sınırına boyun eğmek istemeyen Kolombiya halkı, Kolombiya hükümeti ile karşı karşıya geldi.
Bu kadar kötü giden sistemin içerisinde güzel şeylerin de olduğunu vurgulamak gerekiyor; kadın mücadelesi ve dayanışmanın örneklerinden bir tanesi olan, Kolombiyalı Nohra Padilla’dan bahsedelim.
Nohra Padilla, geri dönüşümü atık yönetiminin meşru bir parçası haline getirmek için
Kolombiya’nın ötekileştirilmiş atık toplayıcılarını örgütledi. Kentlerin büyümesi, belediye çöplüklerinin kapasitesini aşmasıyla atık yönetimi Bogota’da ve kıta genelinde büyük bir sorun haline geldi. Depolama alanlarına gömülen gübrelenebilir çöpler, güçlü sera gazları açığa çıkarırken, çöplüklere bırakılan geri dönüştürülebilir atıkları geri dönüşüm akışından uzak tutarak daha fazla ham madde çıkarma ihtiyacını artırıyordu.
Bogotá’da artan geri dönüşüm hacmi, “atık toplayıcılar” olarak bilinen bir grup dışlanmış insan tarafından gerçekleştiriliyor. Bu insanlar açık ayrımcılık, güvenlik ve sağlık tehlikeleri, düşük ücretler ve çalışma koşulları karşısında, ailelerinin geçimini sağlarken, şehre ihtiyaç duyulan bir hizmeti de beraberinde getiriyordu. Nohra Padilla, 7 yaşından beri ailesiyle birlikte geri dönüşüm yapıyor. Padilla’nın ailesi, şiddete maruz kaldıkları Kolombiya kırsalından kaçtı ve şehirdeki çöp yığınlarının içinden geçerek 12 çocukla beraber hayatta kalmanın bir yolunu buldukları Bogota’ya taşındı.
Padilla 16 yaşındayken, resmi olmayan geri dönüşümcüler için önemli bir malzeme ve geçim kaynağı olan yerel bir çöplük kapatıldı. Bu durum onları sokaklarda geri dönüştürülebilir malzeme arama zorluğuyla karşı karşıya bıraktı. Çöp depolama alanları, çok sayıda sağlık riski ve tehlike barındırıyordu ancak o çöplük geri dönüşümcülerin çöpleri huzur içinde, sokaklardaki ayrımcılık ve şiddetten uzakta ayrıştırabilecekleri nispeten güvenli bir yerdi ve günü atlatmaya yetecek kadar geri dönüştürülebilir malzeme bulma garantisi veriyordu.
Ailesi şehre ilk taşındığında sokakta atık toplama deneyimi göz önüne alındığında Padilla, doğal olarak sokaklarda güvenlik ve koruma sağlayan kooperatifler halinde örgütlenen geri dönüşümcüler arasında liderlik pozisyonuna yükseldi. Yavaş yavaş onların içinde yükseldi ve geri dönüşümcülerin çalışmalarına devam etme konusundaki temel hakları ve bununla birlikte şehre sundukları hizmetin tanınması için mücadele etme ihtiyacını açık bir şekilde görmeye başladı.
Padilla’nın liderliği sayesinde kooperatifler, şehrin 3.000 resmi olmayan geri dönüşümcüsünü temsil eden bir kuruluş olan Bogotá Geri Dönüşümcüler Birliği’ne (ARB) ve 12.000 üyeli Kolombiya Ulusal Geri Dönüşümcüler Birliği’ne (ANR) dönüştü. Padilla ve geri dönüşümcüler birlikte Kolombiya’daki atık yönetiminde devrim yaratmaya başladılar…
2011 sonlarında Padilla, resmi olmayan geri dönüşümcülere iş fırsatı sağlamayan atık yönetimi sözleşmelerini yasaklayan bir mahkeme kararını kazandı ve dönüm noktası niteliğinde bir zafer elde edildi. Bu kazanım, temel çalışma haklarının bir onaylanması ve hükümetin geri dönüşümün gerekliliğini kabul ettiği anlamına geliyordu.
Geri dönüşümcüler artık Bogotá’nın atık yönetimi planlamasında resmi olarak tanınmış paydaşlar. İşe üniforma ve mesleklerini belirten kimlik kartlarıyla gidiyorlar. ARB, operasyonlarını Latin Amerika’daki resmi olmayan geri dönüşümcüler tarafından işletilen en büyük geri dönüşüm merkezine kadar genişletmeyi planlayan iki geri dönüşüm merkezi işletiyor.
Padilla’nın başarıları, Kolombiya’nın yaygın şiddet kültürüne ve geri dönüşümcülerin atık depolama sözleşmelerinden elde ettikleri karları kesmesini istemeyen güçlü ekonomik çıkarlarına rağmen elde ediliyor. Başarıları arttıkça, onun güvenliğine yönelik iftira niteliğindeki suçlamalar ve fiziksel tehditler de artıyor. Padilla’nın karşı karşıya olduğu riskler, devlet koruması talep etmek zorunda kaldığı noktaya kadar tırmandı ancak bu talep reddedildi.
Kayıt dışı atık işçileri mücadelesi
Bogotá’yı sürdürülebilir atık yönetimi politikalarıyla şehirlerin ön saflarında elde ettikleri zaferlerden birisi de belediye başkanı, şehirde geri dönüşümü zorunlu kılan bir kararname yayınladı. Aynı zamanda, Bogota’da bir ilk olan, geri dönüştürülmüş malzeme satışının tek gelir kaynağı olduğu sistemden büyük bir sapma olarak, geri dönüşümcülere hizmetleri karşılığında ödeme yapılması gerektiğini söylüyor ve geri dönüşümcülerin atık alınmadan önce malzemeleri ayırmasına olanak tanıyan yollar oluşturuyor. ARB’nin yöneticisi olarak Padilla, geri dönüşümcülere yönelik yeni bir atık yönetimi sözleşmesi konusunda şehrin kamu hizmetleri departmanıyla müzakerelere liderlik ediyor ve Kolombiya’nın geri kalanı ve atık yönetimiyle boğuşan Latin Amerika’daki diğer ülkeler için yeni sınırlar açıyor.
Atık işçilerinin bir nevi iklim koruyucuları olduğunu görebiliyoruz. Atık işçileri dayanışmanın ve mücadelenin hangi sonuçları doğurduğunu bizlere gösteriyor. Dünyanın her yerinde atık işleri var! Sigortasız ve güvenliksiz gizli iklim kahramanları! Atık işçilerinin Kolombiya’daki deneyimleri bizlere ışık tutuyor. Çöpleri ayrıştıran ve geri dönüşümünü sağlayan gizli iklim koruyucuları! Ülkemizde de atıklar ve çöpler büyük bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Yurtdışından para karşılığı alınan çöpler… Her ülkenin atık politikası olmak zorunda.
Atık işçileri ve emekçileri görünmeyen çevre ve iklim savaşçılarıdır…Dünyanın iklim sorunlarından ve çevre kirliliği nedenleri arasında atıklar en önemli konulardan birisi. Başka bir ülkenin çöplerini almak yerine dünyada atık işçilerine bir güvenli yaşam alanı sunulmak zorunda!
Nohra Padilla ve dayanışma arkadaşları bize atık işçilerinin dayanışmasını ve görünmeyen çevre kirliliğini hikâyelerinde anlatıyorlar. Türkiye’de ve dünyada atık işçilerine daha fazla güvenlik ve geri dönüşüm konusunda iş ve olanak sağlanması gerekiyor. Çünkü atık işçileri dünyadaki çöpleri ayrıştıran ve geri dönüşüm sağlayarak iklim ve çevre kirliliğini aza indirgeyen kahramanlar!