Türkiye’de toplam 3 bin 792 meslek lisesi bulunuyor. Bu liseler Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, Mesleki Eğitim Merkezi, Mesleki Açıköğretim Lisesi ve Özel Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri olmak üzere 4’e ayrılıyor. Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü verilerine göre; bu okullarda toplam 1 milyon 848 bin 236 öğrenci eğitim görüyor. Öğrenciler elektrik-elektronik teknolojisi, bilişim teknolojileri, sağlık hizmetleri, yiyecek içecek hizmetleri, makine ve tasarım teknolojileri, kimya başta olmak üzere 17 farklı alanda eğitim alıyor. Mesleki ve teknik eğitim adı altında okullarda ağır koşullarda çalıştırılan öğrencilere ise aylık bin 300 TL ödeme yapılıyor.
Aylık bin 275 TL ücret
Mezopotamya Ajansı’ndan Berivan Kutlu’nun haberine göre, Milli Eğitim Bakanlığı’nın 3308 Sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda Aralık 2021’de yapılan değişiklikle birlikte bu okullarda öğrenciler sektörlerde çalışmak üzere eğitilmeye başlandı. Değişiklikle birlikte öğrenciler “çırak, kalfa ve usta” gibi sınıflandırılmalara tabi tutuldu. Yasada yapılan değişiklikle mesleki eğitim merkezine kayıt yaptıran bir öğrenci okurken, aylık yaklaşık bin 275 TL ücret alıyor. Üç yılın sonunda kalfa olanlar ise yaklaşık 2 bin 125 TL ücret alıyor.
24 Aralık 2022’de ASELSAN Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesini ziyaret eden Milli Eğitim Bakanı (MEB) Mahmut Özer, okullardaki çırak ve kalfa sayısının 1 milyon 200 bine ulaştığını açıkladı. Bakan yine aynı ziyarette öğrencilerin okullarda işçi olarak çalıştırılmasına ilişkin şu bilgileri verdi: “Mesleki eğitimde yılda 3 tane tescil alınırken, bu sene 8 bin 300 ürünün tescili alındı ve bu ürünlerin 162 tanesi ticarileşti. Meslek liseleri yurt dışına ihracat yapmaya başladı. Meslek liseleri 2 milyarlık bir üretim kapasitesine ulaşmıştır.”
Milyonlarca liralık ciro
Bakanlığın, “fabrika gibi çalışıyor” diye propagandasını yaptığı okullarda öğrenciler, bin 300 TL gibi ücrete çalışırken okulların yıllık ciroları ise milyonlarca TL’yi buluyor. Milli Eğitim Bakanı Mahmut Özer, 18 Aralık 2022’de yaptığı yazılı açıklamayla meslek liselerinin 11 ayda 1 Milyar 955 milyon TL gelir ettiğini ve buradan öğrencilere 94 milyon 332 bin lira, öğretmenlere ise 206 milyon 608 bin lira olmak üzere toplam 301 milyon lira pay ödendiğini söyledi. Geriye kalan 1 Milyar 654 milyon TL ise “çocuk işçiliği” üzerinden devletin hazinesine aktarıldı.
Wan’da Rêya Armûşê (İpekyolu) ilçesinde yer alan Mehmet Erdemoğlu Mesleki ve Teknik Lisesi’nin yıllık cirosu 5,5 milyon TL olarak açıklandı. Söz konusu lisede öğrenciler sıra, masa, dolap, basketbol potası gibi ürünleri üretiyor.
Ciroları açıklanan bazı okullar ise şöyle:
“* Bedlîs’in Tetwan (Tatvan) ilçesinde bulunan Tatvan Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi yıllık cirosunun 1 milyon 800 bin olduğunu açıkladı. Bu okulda öğrenciler, mobilya imalatı yapıyor.
* Diyarbakır Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nin yıllık cirolarının 6,1 milyon TL olduğu açıklandı.
* Şirnex’ta, Silopi Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ise bir yılda 3 milyon TL ciro yaptı.
* Bingöl İl Milli Eğitim Müdürü Halil Yüce, kentte bulunan 3 Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ile Mesleki Eğitim Merkezi’nin 2022 yılında 9,5 milyon TL ciro yaptığını açıkladı.
* Kütahya Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, 2022 yılındaki cirosunun 4 milyon lira olduğunu açıkladı.
* Hatay’daki İskenderun Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, döner sermaye kapsamında yaptığı CNC fiber lazer kesim makinesi, masa, sıra ve dolap üretimiyle geçen yıl 11 milyon 100 bin lira ciro elde ettiğine dair basına bilgi verdi.
* Bursa’da Hamidiye Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi sebze üretimi yaparak bir yılda 1 milyon TL ciro yaptı. Lise Müdür Başyardımcısı Nevin Günlemeç Kurutaş basına verdiği demeçte öğrencilerin 400 ile bin TL arasında ücret aldığını, lisenin gelecek yıl ise 10 milyon TL’lik kar hedeflediklerini belirtti.
* Nevşehir Meslek Teknik Anadolu Lisesinde uygulamalı eğitim gören öğrenciler, mobilya imalatında 1 yılda 2 milyon 500 bin lira ciro elde etti.
* Manisa’nın Turgutlu ilçesindeki Zübeyde Hanım Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi, 3 ayda 1 milyon 200 bin TL ciro yaptı.
* Samsun’da Vezirköprü Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nin ise 2022 yılındaki cirosu 5 milyon 685 bin TL.”