84 yıl önce bugün, 9-10 Kasım 1938’de Nazi liderleri, Almanya’daki ve yakın zamanda dahil olan topraklardaki Yahudi nüfusa karşı bir dizi pogrom başlattı.
Bu pogrom sırasında Yahudilere ait işyerlerinin, sinagogların ve evlerin talan edilmesi ve yıkımından sonra sokakları kaplayan paramparça camlar nedeniyle Kristallnacht (Kırık Camlar Gecesi-Kristal Gece) adı verildi.
Paris’te görevli Alman büyükelçiliği görevlisi Ernst vom Rath’in, 17 yaşındaki Polonyalı bir Yahudi olan Herschel Grynszpan tarafından vurulmasını bahane eden Nazi Partisi yetkilileri, Nazilerin yarı askeri örgütü olan ve Fırtına Birlikleri adıyla bilinen SA (Sturmabteilung) üyeleri ve Hitler sempatizanı gençler 9 Kasım’da Yahudilere yönelik saldırı başlattı.
Propaganda bakanı Joseph Goebbels, dünya Yahudilerinin suikasti gerçekleştirmek için komplo kurduğunu öne sürdü. “Führer, gösterilerin… Parti tarafından hazırlanmaması veya organize edilmemesi gerektiğine, ancak kendiliğinden patlak vermeleri halinde engellenmemesi gerektiğine karar verdi” dedi.
encyclopedia’ya göre, Nazi yetkilileri, pogromların örgütlü doğasını gizledi. Eylemleri, Alman diplomatik yetkilisi Ernst vom Rath’ın Paris’te öldürülmesine karşı Alman halkının haklı ve kendiliğinden tepkileri olarak tanımladı ve sonrasında Kristal Gece’nin Ernst vom Rath suikastına tepki olarak kamuoyunda kendiliğinden bir patlama olarak patlak verdiğini açıkladı.
Saldırganlar, Almanya, Avusturya ve Sudetenland’da yüzlerce sinagogu ve Yahudi kurumunu yok etti. Birçok sinagog gece boyunca halkın ve yalnızca alevlerin yakındaki binalara yayılmasını önlemek için müdahale emri alan yerel itfaiyecilerin gözü önünde yandı. Ülke genelinde SA ve Hitler Gençliği üyeleri, Yahudilere ait tahminen 7.500 ticari kuruluşun vitrinlerini paramparça etti ve mallarını yağmaladı. Yahudi mezarlıkları birçok bölgede özel bir saygısızlık nesnesi haline geldi.
Yahudilerin oturduğu evlere saldırıldı, karşılaştıkları Yahudileri alenen aşağılama eylemleri gerçekleştirdiler. Birçok Yahudi öldürüldü. Yetkililer tarafından ölüm sayısı 91 olarak açıklandı ancak yapılan araştırmalar bu sayının çok daha fazla olduğunu ortaya koydu. Dönemin polis kayıtlarında da saldırı sonrasında çok sayıda tecavüz ve intihar vakası belgelendi.
30.000’e kadar Yahudi erkek tutuklandı ve çoğu yerel hapishanelerden Dachau, Buchenwald, Sachsenhausen ve diğer toplama kamplarına transfer edildi. Yüzlerce insan maruz kaldıkları acımasız muamele sonucunda kamplarda öldü.
Alman hükümeti, pogromdan “Yahudilerin” kendilerinin sorumlu olduğuna dair bir açıklama yaptı ve Alman Yahudi cemaatine bir milyar Reichsmark (1938 oranlarında yaklaşık 400 milyon ABD doları) para cezası verdi. Reich hükümeti, işyerleri ve evleri yağmalanan veya yıkılan Yahudilerin tüm sigorta ödemelerine el koydu ve tüm onarım masraflarından bizzat Yahudi sahipleri sorumlu kaldı.
Takip eden haftalarda, Alman hükümeti Yahudileri mülklerinden ve geçim araçlarından mahrum etmek için tasarlanan düzinelerce kanun ve kararname çıkardı. Bu yasaların birçoğu, Yahudilerin sahip olduğu işletmelerin ve mülkün, genellikle gerçek değerlerinin küçük bir kısmı karşılığında, “Aryan” mülkiyetine devredilmesini dayatıyordu. Ardından gelen mevzuatla, Yahudilerin özel sektörde çoğu mesleği icra etmeleri engellendi. Halen Alman okullarında eğitimlerine devam eden Yahudi çocukları sınır dışı edildi. Alman Yahudileri, ehliyet veya otomobil sahibi olma haklarını kaybetti. Toplu taşımaya erişimleri kısıtlandı. “Alman” tiyatrolarına, sinema veya konser salonlarına girmeleri engellendi.
Pogromdan sonra Yahudi karşıtı politikalar, giderek daha somut bir şekilde SS’nin elinde yoğunlaştı. Nazi rejimi, ilerleyen yıllarda Yahudileri Alman ekonomik ve sosyal hayatından tamamen uzaklaştırmaya yönelik tedbirleri genişletti ve radikalleştirdi. Rejim en sonunda zorunlu göç politikalarına ve nihayet Yahudi nüfusun “Doğu’ya” sürülmesiyle “Yahudilerden arınmış” (judenrein) bir Almanya’nın gerçekleştirilmesine doğru ilerledi.
Kristal Gece, Nazi Almanyası’nın Yahudilere karşı Avrupa Yahudilerini yok etme girişimiyle sonuçlanan zulmünde önemli bir dönüm noktası olarak görülüyor.
(encyclopedia)