AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın dış politikada sürdürdüğü “u dönüşleri”ni Esad’dan sonra Sisi de “şartlı” olarak karşıladı.
Erdoğan, G20 Zirvesi’nde Mısır ve Suriye ile ilişkilere dair bir soruya “Siyasette ebedi olarak dargınlık, kırgınlık, küslük olmaz. Vakti, zamanı geldiği anda oturur, değerlendirir, ona göre de bir yenilemeyi yapabilirsiniz. Şu anda Türkiye olarak, bu konularda sıkıntılı olduğumuz ülkelerle ilişkileri yeniden ele alabiliriz. Hele hele Haziran seçiminden sonra bir sil baştan yapabiliriz” cevabını vermişti.
Erdoğan’ın “Katil”, “Darbeci”, “Zalim” gibi ifadeler kullandığı, Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi ile görüşme yapabileceğini açıklamasının ardından dışişleri bakanları nezdinde bir dizi görüşme gerçekleşti.
Siyasi çevreler, Mısır ve Türkiye dış işleri bakanlarının görüşmelerinin ilişkilerin normalleşmesi ve anlaşma sağlanması açısından olumlu bir adım olduğunu ancak ilişkilerin resmi olarak başlaması açısından belli konularda anlaşmaların sağlanması gerektiğini belirtiyorlar.
Gözlemciler, iki bakan arasında Kahire’de gerçekleştirilen görüşmelerin iki ülkeyi ilgilendiren tüm konuları kapsadığını ve bir kısmında büyük anlaşmaya vardıklarını, ancak Türkiye rejimine yönelik güven sorunu nedeniyle Ankara’nın iyi niyet kanıtı sağlaması gereken dosyalar olduğunu açıkladılar.
Kahire’nin Ankara’dan ilişkileri normalleştirmesi için istediği 3 şart
Mısır’ın Türkiye’deki iktidara yönelik güven sorunlarından biri AKP’nin, Müslüman Kardeşler’i desteklemesi. Mısır bu konuda Türkiye’den güvence istiyor.
Öne sürdüğü ilk şartlardan biri, Türkiye topraklarında bulunan ve Mısır yargısı tarafından aranan Müslüman Kardeşler unsurları ile ordu, polis ve sivillere yönelik silahlı operasyonlara karışanların teslim edilmesi.
Öne sürülen ikinci şart ise, Türkiye’nin Libya’daki askeri konumlanışı ve dışarıdan gelen güçlerle koordineli olarak çalışıyor olması. Mısır, Libya topraklarındaki Türkiye askeri varlığının tamamen sona erdirilmesi ve tüm Türkiye yanlısı milislerin Libya’dan çekilmesini şart koşuyor.
Yunanistan ve Kıbrıs ile güçlü ilişkilerinden vazgeçmek istemeyen Mısır üçüncü olarak, Kıbrıs ve Yunanistan ile gerilimlerin sona erdirilmesini ve Türkiye’nin Doğu Akdeniz Gaz Forumu’na üye olması karşılığında tatmin edici bir anlaşma formülüne ulaşılmasını şart koşuyor.
Türkiye’nin bu şartları yerine getirip getirmeyeceği ise seçimden sonraki tarihe ertelenmiş durumda.
Erdoğan’ın yıllar içindeki söylem değişikliği
Şubat 2011’de günler süren sokak eylemlerinin ardından dönemin Mısır lideri Hüsnü Mübarek’in 29 yıllık iktidarı sona erdi.
Haziran 2012’de düzenlenen seçimleri, Müslüman Kardeşler çizgisindeki Özgürlük ve Adalet Partisi kazandı.
Yeni Cumhurbaşkanı, Muhammed Mursi oldu. AKP, Mısır’la hali hazırda geliştirdiği ilişkilerinde bu iktidar değişikliği ile yeni bir ivme yakaladı.
2013 yılında Mısır’da, Temerrüd (İsyan) adı altında örgütlenen gruplar, Mursi karşıtı kitlesel protestolar düzenledi. 3 Temmuz 2013’te dönemin Genelkurmay Başkanı Sisi liderliğindeki Mısır ordusu, yönetime el koydu ve Türkiye Büyükelçisi’ni “istenmeyen kişi” ilan etti. Türkiye de mütekabiliyet ilkesi gereğince Mısır Büyükelçisi’nden ülkeyi terk etmesini istedi.
Sisi, 2014’te yapılan ve katılımın düşük olduğu cumhurbaşkanlığı seçimini yüzde 97 oy alarak kazandı ve zaman içinde de iktidarını sağlamlaştırdı.
Mısır’daki Müslüman Kardeşler üyelerine yönelik baskı git gide artarken, örgüt yönetici ve üyelerinin bir bölümü Türkiye’ye yerleşti.
Erdoğan, Mısır’daki yönetimi “darbe” olarak tarif etmeyen Batı ülkelerini eleştirdi, Sisi için “Katil”, “Darbeci”, “Zalim” gibi ifadeler kullandı. Askeri müdahaleyi protesto edenlerin simgesi olan “Rabia” el işaretini kullanmaya başladı.
23 Haziran 2019’daki, yenilenen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimleri öncesi yaptığı bir konuşmada ise “Pazar günü Sisi mi diyeceğiz, Binali Yıldırım mı diyeceğiz?” diye konuşmuştu.
Muhalefet Erdoğan’ın yıllar içindeki söylem değişikliğini eleştirdi.
İYİ Parti, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçmişte Sisi için kullandığı ifadeleri bir videoda topladı ve grup toplantısında da paylaştı.