Okuduğum makalelerden etkilenmeye başlamamın biraz da günümüzle benzerlik taşıyan yanlarından olmalıdır. İsa’nın yargılanması oldukça ilginçtir. Pontius Pilatus (1), Roma İmparatoru Tiberius’un (2) döneminde Yahudiye (Judaea) eyaletinin valisi olarak görev yaptı. Pilatius’un görev yılları MS 26-36 yılları arasındadır.
Özetle Vali Pilatus İsa’nın yargılanmasına başkanlık eden ve çarmıha gerilmesini emreden yetkilidir. İnciller ve önemli ressamlar Pilatus’u İsa’yı idam etmeye gönülsüz olarak tasvir ederler. Bundan dolayıdır ki Etiyopya Kilisesi, Pilatus’un bir Hıristiyan olduğunu söyler. Kıpti Kilisesi Pilatus’u şehit ve aziz olarak tanımlar.
Yahudi tarihçi Josephus (3), İskenderiyeli Philo (4) ve Luka İncili, Yahudiler ile Pilatus’un yönetimi arasında dini hassasiyetlerini rencide edecek olayların yaşandığından bahsederler.
İsa’nın ölümü şu şekilde oldu:
Baş kâhinler ve halkın ileri gelenleri, İsayı ölüm cezasına çarptırmak konusunda anlaştılar. İsa valinin önüne çıkarıldı. Vali O’na, “Sen Yahudilerin Kralı mısın?” diye sordu. İsa, “Söylediğin gibidir” dedi. Baş kâhinlerle ileri gelenler onu suçlayınca hiç karşılık vermedi. Pilatus ona, “Senin aleyhinde yaptıkları bunca tanıklığı duymuyor musun?” dedi. İsa tek konuda bile ona yanıt vermedi. Vali buna çok şaştı. Her Fısıh Bayramı’nda vali, halkın istediği bir tutukluyu salıvermeyi adet edinmişti. O günlerde Barabbas adında ünlü bir tutuklu vardı. Halk bir araya toplandığında, Pilatus onlara, “Sizin için kimi salıvermemi istersiniz, Barabbas’ı mı, Mesih denen İsa’yı mı?” diye sordu. İsa’yı kıskançlıktan ötürü kendisine teslim ettiklerini biliyordu. Pilatus yargı kürsüsünde otururken karısı ona, “O doğru adama dokunma. Dün gece rüyamda onun yüzünden çok sıkıntı çektim” diye haber gönderdi. Başkâhinler ve ileri gelenler ise, Barabbas’ın salıverilmesini ve İsa’nın öldürülmesini istesinler diye halkı kışkırttılar. Vali onlara şunu sordu: “Sizin için hangisini salıvermemi istersiniz?” “Barabbas’ı” dediler. Pilatus, “Öyleyse Mesih denen İsa’yı ne yapayım?” diye sordu. Hep bir ağızdan, “Çarmıha gerilsin!” dediler. Pilatus, “O ne kötülük yaptı ki?” diye sordu. Onlar ise daha yüksek sesle, “Çarmıha gerilsin!” diye bağrışıp durdular. Pilatus, elinden bir şey gelmediğini, tersine, bir kargaşalığın başladığını görünce su aldı, kalabalığın önünde ellerini yıkayıp şöyle dedi: “Bu adamın kanından ben sorumlu değilim. Bu işe siz bakın!” Bütün halk şu karşılığı verdi: “Onun kanının sorumluluğu bizim ve çocuklarımızın üzerinde olsun!” Bunun üzerine Pilatus onlar için Barabbas’ı salıverdi. İsa’yı ise kamçılattıktan sonra çarmıha gerilmek üzere askerlere teslim etti.
Denir ki İsa’yı yargılayan Vali Pilatus, İsa’nın çarmıha gerilmesini isteyen Kudüs halkına, ölüm çığırtkanlarına İsa’yı gösterir ve şöyle söyler: ‘‘Ecce homo/İşte İnsan!’’
Biraz Barabbas’dan bahsedelim. O bir katil, bir baş belasıdır. Son cinayetiyle yakalanmış ve zindandadır. Aynı anda İsa da inançları sebebiyle zindandadır. İsa ve Barabbas arasındaki zıtlık, birinin ölümüne diğerinin özgürlüğüne neden oldu. Diğer bir deyişle bir tarafta inancı için zulüm gören biri, diğer tarafta tecavüzcü, katil bir pislik! Toplanmış ahali işte öyle bir haydudun özgürlüğüne oy vermiştir!
Dünden bugüne çok şey değişmemiştir. Hırsızlar, dolandırıcılar, rüşvetçilerden çok düşünce suçlularının cezalandırılmasına ses çıkarmayan bir toplum yapısı var. Bir düşünceyi ifade etmenin suç olarak görülmenin kanıksanması oldukça ilginçtir.
Denir ki Vali Pilatus pislik biri olan Barabbas ile İsa’yı balkona çıkarır. Onları halka gösterir ve sorar: “Hangisini bırakayım?”
Kalabalık büyük bir uğultu içinde “Barabbas!” diye haykırır.
Ve Pilatus bir eliyle toplanmış kalabalığı göstererek o meşhur cümleyi haykırır: “Ecce Homo!/İşte İnsan!”
Ve biz hâlâ-adeta-o uğultuyu duyar gibiyiz: Ecce Homo!/İşte İnsan!
Ve 6 Şubat Depremi ile enkaz altında kalarak katledilmiş insanlarımız (Kürt, Türk, Arap, Alevi, Sünni) için “İşte İnsan!” demeliyiz.
(1) Pontius Pilatus: Pilatus Roma İmparatorluğu’nun Yahudiye eyaletinin MS 26-36 yılları arasındaki valisi. Bazı kaynaklarda savcı olduğu belirtilir.
(2) Tiberius: Tiberius(MÖ 42-MS 37) dört kanonik incildeki kayıtlara göre Nasıralı İsa Tiberius’un saltanatı sırasında Roma İmparatorluğu’nun Yahudiye eyaletinde vaazlar vermiş ve yine bu eyaletin valisi Pontius Pilatus’un emriyle çarmıha gerilmiştir.
(3) Josephus (MS 37-100): Kudüs’te dünyaya gelmiş ve Roma İmparatorluğu’nda, tarih alanında önemli bir etki yaratmış Yahudi tarihçi. (4) Philo (Filon): Filon (MÖ 25-MS 50) İskenderiyeli, Ortodoks Yahudi bir filozoftur