Çin, Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşta kalıcı bir çözüm sağlamak için bir barış önerisi sundu.
Çin Halk Cumhuriyeti, Ukranya/Rusya savaşının birinci yılında kalıcı barış için 12 maddelik plan sundu.
“Tüm ülkelerin egemenliği, bağımsızlığı ve toprak bütünlüğü etkin bir şekilde korunmalıdır” denilen Çin barış planının 12 maddesi aşağıda yer almaktadır.
1. Tüm ülkelerin egemenliğine saygı gösterilmesi. Birleşmiş Milletler Şartı’nın amaç ve ilkeleri de dahil olmak üzere evrensel olarak tanınan uluslararası hukuka titizlikle uyulmalıdır. Tüm ülkelerin egemenliği, bağımsızlığı ve toprak bütünlüğü etkin bir şekilde korunmalıdır.
Büyük ya da küçük, güçlü ya da zayıf, zengin ya da fakir tüm ülkeler uluslararası toplumun eşit üyeleridir. Tüm taraflar, uluslararası ilişkileri düzenleyen temel normları ortaklaşa desteklemeli ve uluslararası hakkaniyet ve adaleti savunmalıdır. Uluslararası hukukun eşit ve yeknesak bir şekilde uygulanması teşvik edilmeli, çifte standartlar ise reddedilmelidir.
2. Soğuk Savaş zihniyetinin terk edilmesi. Bir ülkenin güvenliği diğerlerinin zararına olacak şekilde gözetilmemelidir. Bir bölgenin güvenliği askeri blokların güçlendirilmesi ya da genişletilmesi yoluyla sağlanmamalıdır. Tüm ülkelerin meşru güvenlik çıkarları ve endişeleri ciddiye alınmalı ve uygun şekilde ele alınmalıdır.
Karmaşık bir meselenin basit bir çözümü yoktur. Tüm taraflar ortak, kapsamlı, işbirliğine dayalı ve sürdürülebilir güvenlik vizyonunu takip ederek ve dünyanın uzun vadeli barış ve istikrarını göz önünde bulundurarak dengeli, etkili ve sürdürülebilir bir Avrupa güvenlik mimarisinin oluşturulmasına yardımcı olmalıdır.
Tüm taraflar, başkalarının güvenliği pahasına kendi güvenliklerinin peşinde koşmaya karşı çıkmalı, blok çatışmalarını önlemeli ve Avrasya Kıtasında barış ve istikrar için birlikte çalışmalıdır. Ukrayna Çatışmasını Sonlandırmak için 12 Maddelik Plan Öneriyor.
3. Düşmanlıkların durdurulması. Çatışma ve savaşın kimseye faydası yoktur. Tüm taraflar akılcı davranmalı ve itidalli davranmalı, ateşi körüklemekten ve gerilimi tırmandırmaktan kaçınmalı ve krizin daha da kötüleşmesini ve hatta kontrolden çıkmasını önlemelidir.
Tüm taraflar Rusya ve Ukrayna’nın aynı doğrultuda çalışmasını ve mümkün olan en kısa sürede doğrudan diyaloğa yeniden başlamasını desteklemeli, böylece durumu kademeli olarak yatıştırmalı ve nihayetinde kapsamlı bir ateşkese ulaşmalıdır.
4. Barış görüşmelerinin yeniden başlatılması. Diyalog ve müzakere Ukrayna krizinin tek uygulanabilir çözümüdür. Krizin barışçıl yollardan çözümüne yönelik tüm çabalar teşvik edilmeli ve desteklenmelidir.
Uluslararası toplum, barış görüşmelerini teşvik eden doğru yaklaşıma bağlı kalmalı, çatışmanın taraflarının mümkün olan en kısa sürede siyasi bir çözüme kapı açmalarına yardımcı olmalı ve müzakerelerin yeniden başlaması için koşullar ve platformlar yaratmalıdır. Çin bu konuda yapıcı bir rol oynamaya devam edecektir.
5. İnsani krizin çözülmesi. İnsani krizin hafifletilmesine yardımcı olacak tüm tedbirler teşvik edilmeli ve desteklenmelidir. İnsani yardım operasyonlarında tarafsızlık ve yansızlık ilkelerine uyulmalı ve insani konular siyasileştirilmemelidir.
Sivillerin güvenliği etkin bir şekilde korunmalı ve sivillerin çatışma bölgelerinden tahliyesi için insani koridorlar oluşturulmalıdır.
Daha büyük ölçekte bir insani krizin önlenmesi amacıyla ilgili bölgelere insani yardımın arttırılması, insani koşulların iyileştirilmesi ve hızlı, güvenli ve engelsiz insani erişimin sağlanması için çaba sarf edilmesi gerekmektedir. BM’nin çatışma bölgelerine insani yardımın yönlendirilmesinde koordinasyon rolü oynaması desteklenmelidir.
6. Sivillerin ve savaş esirlerinin (POWs) korunması. Çatışmanın tarafları uluslararası insancıl hukuka sıkı sıkıya bağlı kalmalı, sivillere veya sivil tesislere saldırmaktan kaçınmalı, kadınları, çocukları ve çatışmanın diğer kurbanlarını korumalı ve savaş esirlerinin temel haklarına saygı göstermelidir.
Çin, Rusya ve Ukrayna arasında savaş esirlerinin değişimini desteklemekte ve tüm taraflara bu amaçla daha elverişli koşullar yaratmaları çağrısında bulunmaktadır.
7. Nükleer enerji santrallerinin güvende tutulması. Çin, nükleer enerji santrallerine veya diğer barışçıl nükleer tesislere yönelik silahlı saldırılara karşı çıkmakta ve tüm tarafları Nükleer Güvenlik Sözleşmesi (CNS) dahil olmak üzere uluslararası hukuka uymaya ve insan kaynaklı nükleer kazalardan kararlılıkla kaçınmaya çağırmaktadır. Çin, barışçıl nükleer tesislerin emniyet ve güvenliğinin teşvik edilmesinde yapıcı bir rol oynayan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nı (IAEA) desteklemektedir.
8. Stratejik risklerin azaltılması. Nükleer silahlar kullanılmamalı ve nükleer savaşlar yapılmamalıdır. Nükleer silah tehdidine veya kullanımına karşı çıkılmalıdır.
Nükleer silahların yayılması önlenmeli ve nükleer krizlerden kaçınılmalıdır. Çin, kimyasal ve biyolojik silahların her ne koşulda olursa olsun herhangi bir ülke tarafından araştırılmasına, geliştirilmesine ve kullanılmasına karşıdır.
9. Tahıl ihracatının kolaylaştırılması. Tüm taraflar, Rusya, Türkiye, Ukrayna ve BM tarafından imzalanan Karadeniz Tahıl Girişimi’ni dengeli bir şekilde tam ve etkin olarak uygulamalı ve BM’nin bu konuda önemli bir rol oynamasını desteklemelidir.
Çin tarafından önerilen küresel gıda güvenliğine ilişkin işbirliği girişimi, küresel gıda krizine uygulanabilir bir çözüm sunmaktadır.
10. Tek taraflı yaptırımların durdurulması. Tek taraflı yaptırımlar ve azami baskı sorunu çözemez; sadece yeni sorunlar yaratır. Çin, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından yetkilendirilmemiş tek taraflı yaptırımlara karşı çıkmaktadır.
İlgili ülkeler, Ukrayna krizinin yatıştırılmasında kendi paylarına düşeni yapmak ve gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerini büyütmeleri ve halklarının yaşamlarını iyileştirmeleri için koşullar yaratmak amacıyla, diğer ülkelere karşı tek taraflı yaptırımları ve “uzun kollu yargı yetkisini” kötüye kullanmayı bırakmalıdır.
11. Sanayi ve tedarik zincirlerinin istikrarlı tutulması. Tüm taraflar mevcut dünya ekonomik sistemini ciddiyetle korumalı ve dünya ekonomisinin siyasi amaçlar için bir araç ya da silah olarak kullanılmasına karşı çıkmalıdır.
Krizin yayılma etkilerini hafifletmek ve enerji, finans, gıda ticareti ve ulaştırma alanlarındaki uluslararası işbirliğini bozarak küresel ekonomik toparlanmayı baltalamasını önlemek için ortak çaba sarf edilmesi gerekmektedir.
12. Çatışma sonrası yeniden yapılanmanın desteklenmesi. Uluslararası toplumun çatışma bölgelerindeki çatışma sonrası yeniden yapılanmayı desteklemek için tedbirler alması gerekmektedir. Çin bu çabada yardım sağlamaya ve yapıcı bir rol oynamaya hazırdır.
Not: Rusya Çin’in Ukrayna Barış Planını Memnuniyetle Karşıladı