KONDA Araştırma, toplumun Boğaziçi protestolarına bakışını araştırdı. Çıkan sonuca göre, toplumun yüzde 67’si Erdoğan’ın AKP’li Melih Bulu’yu Boğaziçi Üniversitesi’ne rektör ataması sonrası öğrencilerin tepkisini haklı bulurken, yüzde 62’si de polis müdahalesi haksız dedi.
KONDA Araştırma şirketi, KONDA Mart’21 Barometresi araştırması kapsamında Boğaziçi Üniversitesi’ne Melih Bulu’nun kayyum rektör atanmasının ardından yaşananların toplum tarafından nasıl değerlendirdiğini ortaya koydu.
Mart’21 Barometresi’nin saha çalışması Türkiye’deki 15 yaş üstü yetişkin nüfusu temsil eden bir kitlenin, saha çalışmasının yapıldığı günlerdeki siyasal eğilimlerini, tercihleri ve profillerini anlayabilmek için yapılan araştırma KONDA Aracılı Panel yöntemiyle 2643 kişi ile anket yapılarak gerçekleştirilirken, araştırma kapsamında 71 ilin merkez dahil 327 ilçesinde 2643 kişiyle telefonla görüşmeler yapıldı.
Araştırmada eski Milletvekili aday adayı Prof. Dr. Melih Bulu’nun Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan tarafından Boğaziçi üniversitesine ‘kayyum’ rektör olarak atanmasının ardından öğrencilerin tepkisini toplumun yüzde 67’si haklı bulurken, toplumun yüzde 62’si de öğrencilerin demokratik haklarını kullandığını ve polis müdahalesinin haksız olduğunu ifade etti.
Toplumun yüzde 67’si öğrencilerin Boğaziçi’ne kayyum atanmasına tepkilerini haklı buluyor
Araştırmada katılımcılara “Boğaziçi Üniversitesi olaylarına dair hangi görüşe katılıyorsunuz?” sorusunu yöneltildi ve iki ayrı görüş okundu. Toplumun yüzde 67’si Boğaziçi Üniversitesi’ndeki olaylara dair “öğrenciler kayyum atamasına karşı haklı tepki gösteriyor” yanıtını verirken, yüzde 33 ise “rektör atamasını doğru buluyorum, öğrenciler haksız” yanıtını tercih ediyor.
Eğitim durumu yükseldikçe öğrencilerin tepkisini haklı bulanların oranı artıyor
Araştırma, eğitim durumu yükseldikçe öğrencilerin tepkisini doğru bulanların oranının arttığını gösteriyor. Lise altı mezunların neredeyse yarısı atamayı doğru bulduğunu ve öğrencilerin haksız olduğunu söylerken üniversite mezunları içerisinde her 10 kişiden 8’i öğrencilerin tepkilerini haklı bulduğunu ifade ediyor.
Gençlerin tepkileri haklı bulma oranı daha yüksek
Gençler öğrencilerin tepkilerini daha yüksek oranda haklı buluyor. 18 – 32 yaş grubunda olan her 4 kişiden 3’ü öğrencilerin kayyum atamasına karşı haklı bir tepki gösterdiğini düşünüyor.
Dindar muhafazakarların öğrencileri haklı bulma oranı düşük
Hayat tarzına göre incelediğinde ise kendini Modern olarak tanımlayan her 10 kişiden 9’u öğrencilerin tepkisini haklı buluyor. Bu oran kendini Geleneksel Muhafazakâr olarak tanımlayanlarda yüzde 61’e ve Dindar Muhafazakâr olarak tanımlayanlarda yüzde 34’e düşüyor.
Araştırmada bu sonuç üzerine araştırma şirketi tarafından “Boğaziçi’nde yaşanan olayların kısa sürede ‘kutsallara hakaret’, ‘ahlak dışı’ olarak tanımlanması toplumda bir kutuplaşmanın yaşanmasına yol açtı. Bir grup öğrencinin Boğaziçi Üniversitesi önünde açtıkları sergide Kabe görselinin yer aldığı bir illüstrasyonun LGBTİ+ bayrakları ile birlikte kullanılması ve bunun “yere serildiği” iddiasıyla başlayan tartışmalar Boğaziçi eylemlerine ilişkin tartışmaları başka bir yöne sevk etti. Hükümet temsilcileri ve Diyanet bu illüstrasyona tepki gösterirken, olaya ilişkin soruşturma da başlatıldı. Dindar Muhafazakârların Boğaziçi olaylarına bakışında bu tartışmaların etkisi olmuş olabilir” notu düşülmüş.
Araştırma, işsizler, öğrenciler ve beyaz yaka çalışanların öğrencilerin haklı olduğunu en fazla ifade eden çalışma kümeleri olduğunu, ev kadınları ve işçi/esnaf/çiftçilerin ise öğrencilerin haklı olduğu fikrini en az ifade eden çalışma kümeleri olduğunu ortaya koydu. Tüm çalışma kümeleri içerisinde öğrencilerin haklı olduğunu düşünenlerin oranı, haksız olduğunu düşünenlerden daha fazla.
Kürtlerin yüzde 86’sı öğrenciler haklı buluyor
Araştırmada katılımcılara “Hepimiz Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıyız, ama değişik etnik kökenlerden olabiliriz; Siz kendinizi, kimliğinizi ne olarak biliyorsunuz veya hissediyorsunuz?” şeklinde yöneltilen soruya verilen cevap ile Boğaziçi’ndeki olaylara bakışıda ilişkilendirilmiş. Etnik kimliğini Türk olarak belirtenler öğrencilerin haksız olduğu fikrini Kürt olarak belirtenlere göre daha yüksek oranda taşıyor. Kendi kimliğini Türk olarak belirtenlerin yüzde 61, Kürt olarak belirtenlerin ise yüzde 86’sı Boğaziçi öğrencilerinin haklı olduğunu düşünüyor.
Araştırmada, etnisite sorusunda olduğu gibi “Dindarlık açısından kendinizi aşağıda okuyacaklarımdan hangisiyle tarif edersiniz?” sorusuna verilen cevaplara göre de inceleme yapılmış. Bu inceleme sonucuna göre, sofuların yüzde 65’i, dindarların da yarısı öğrencilerin haksız olduğunu düşünüyor. Kendini inançlı olarak tanımlayan her 10 kişiden 8’i ise öğrencilerin kayyum atamasına karşı haklı bir talep gösterdiğini belirtiyor. İnançsız ve ateistlerinse neredeyse tamamı öğrencileri haklı buluyor.
Araştırmada Boğaziçi Üniversitesi olaylarına bakış siyasi tercihe göre de incelendi. Cumhur İttifakı seçmenlerinin bu konuda diğer tüm seçmenlerden ayrıştığı görülüyor. HDP seçmenlerinin neredeyse tamamı, CHP ve İyi Parti seçmenlerinin yüzde 90’dan fazlası, kararsız olanların ve meclis dışındaki diğer partilerin seçmenlerinin yaklaşık olarak dörtte üçü öğrencileri haklı buluyor. Bu oran Ak Parti seçmenlerinde yüzde 17, MHP seçmenlerinde yüzde 32. Yine de, oy verdikleri partilerin bu konudaki pozisyonları son derece açıkken, oy verdikleri partiler gibi düşünmeyen seçmen kümesinin varlığı görülüyor. Her 5 Ak Partiliden ve her 3 MHP’liden 1’i bu konuda oy verdikleri partilerden farklı düşünüyor ve öğrencilerin kayyum atamasına karşı haklı bir tepki gösterdiğini düşünüyor.
Kamuoyunda Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerinin eylemleri sırasında polisin müdahalesi ve çok sayıda öğrencinin gözaltına alınmasına ilişkin tartışmalar da yer aldı. Polis müdahalesi ve öğrencilerin gözaltına alınmasına ilişkin iktidar ve muhalefet kanadından birbirinden farklı yorumlar yapıldı.
Araştırmada “Boğaziçi Üniversitesi’ndeki olaylar, polis müdahalesi ve gözaltılarla ilgili görüşünüzü en iyi hangisi açıklıyor?” sorusu da yöneltilerek katılımcılara iki ayrı görüş okundu. Toplumun sadece yüzde 38’i “öğrenciler bunları hak etti, polis gereğini yaptı” yanıtını tercih ederken, yüzde 62’si ise “öğrenciler demokratik haklarını kullanıyor, polis müdahalesi haksızdı” yanıtını tercih etti.
Gençlerin öğrencilerin demokratik haklarını kullandığını ve polis müdahalesinin haksız olduğunu diğer yaş gruplarına göre daha yüksek oranda düşünüyor. 18 – 24 yaş grubunda bulunan her 10 kişiden 7’si öğrencilerin demokratik haklarını kullandığını ve polisin haksız müdahale ettiğini söylüyor. 33 – 48 yaş grubunda bulunan kişilerin yarısından fazlası polis müdahalesini haksız buluyor. 49 yaş ve üzerinde olan her 10 kişiden 6’sı da öğrencilerin demokratik haklarını kullandıklarından yana fikir beyan ediyor.
Eğitim düzeyi yükseldikçe öğrencilerin demokratik haklarını kullandıklarını ve polisin de haksız müdahalede bulunduğunu düşünenlerin oranı artıyor. Yine de lise altı eğitimlilerin yarısı “polis gereğini yaptı” derken, yarısı da polis müdahalesini haksız buluyor. Lise mezunlarının yüzde 66’sı polis müdahalesini haksız bulurken, üniversite mezunu olan her 10 kişiden 8’i polis müdahalesini haksız buluyor.
Hayat tarzına göre incelediğinde ise kendini Modern olarak tanımlayan her 10 kişiden 9’unun polis müdahalesini haksız buldu sonucuna varılıyor. Geleneksel Muhafazakarların çoğu polis müdahalesini haksız bulurken, Dindar Muhafazakarların çoğu öğrencileri haksız bularak polisin gereğini yaptığını düşünüyor. Geleneksel Muhafazakarlar arasında yüzde 44 olan polisin gereğini yaptığını düşünenlerin oranı, Dindar Muhafazakarlarda yüzde 70’e çıkıyor.
Öğrencilerin demokratik haklarını kullandıklarını çalışma grupları arasında en fazla işsizler, öğrenciler ve beyaz yaka çalışanlar ifade ediyor. Ev kadınları ve işçi/esnaf/çiftçiler ise öğrencilerin haklı olduğu fikrine en az katılanları temsil eden çalışma kümeleri. Ev kadınlarının yarıya yakını polis müdahalesini haklı buluyor. Beyaz yaka çalışanlar arasında da her 10 kişiden 3’ü “Polis gereğini yaptı” derken, her 4 öğrenciden 1’i de polis müdahalesini haklı buluyor.
Polisin öğrencilere müdahalesine ve gözaltı işlemlerine dair görüşleri siyasi tercihlere göre incelediğinde Cumhur İttifakı seçmenlerinin diğer tüm seçmenlerden ayrıştığını görülüyor. Ak Parti seçmenlerinin yüzde 12’si polis müdahalesini haksız bulurken, bu oran MHP seçmenlerinde yüzde 25’e çıkıyor. CHP ve HDP seçmenlerinin neredeyse tümü polis müdahalesini haksız buluyor. İyi Parti seçmenleri arasındaysa yüzde 16’lık bir dilim polisin gereğini yaptığını düşünüyor ve İyi Partililer arasında da polis müdahalesini haksız bulanlar ağırlık kazanıyor.
Rektör atamasını doğru bulduğunu ve öğrencilerin haksız olduğunu söyleyenlerin yüzde 95 ile büyük çoğunluğu aynı zamanda öğrencilerin polis müdahalesini ve göz altıları hak ettiğini ve polisin gereğini yaptığını söylüyor. Öğrencilerin haklı bir tepki gösterdiğini söyleyenlerin ise yüzde 93 ile büyük çoğunluğu aynı zamanda Boğaziçi Üniversitesi’ndeki olaylarda öğrencilerin demokratik haklarını kullandığını ve polis müdahalesinin haksız olduğunu söylüyor.
KONDA Mart’21 Barometresi araştırmasının tamamına ulaşmak için TIKLAYIN