Siyasi HaberSiyasi Haber

    Güncel Kalın

    Türkiye ve dünyada neler olup bitiyor ilk siz bilgi sahibi olun

    Göz attınız mı?

    Hastaneler evlere taşınıyor…

    28 Mart 2018

    Kabuğunu Arayan Yara – Umudu yalnız bırakmak ihanettir

    20 Ekim 2020

    Nefes! Her seferinde bir başka…

    14 Aralık 2018

    Turgut Uyar profil resmini değiştirdi; beğen, yorum yap!

    15 Eylül 2015
    Facebook Twitter Instagram
    Facebook Twitter Instagram
    Siyasi HaberSiyasi Haber
    • Haberler
      • Gündem
        • Ekonomi
        • Politika
        • Ortadoğu
        • Spor
        • Sağlık
      • Emek
      • Kadın
      • LGBTİ+
      • Gençlik
      • Haklar ve Özgürlükler
        • Halklar ve İnançlar
        • Göçmen Hakları
        • Çocuk Hakları
      • Bilim Teknoloji
      • Kültür Sanat
    • Yazılar

      Ağ toplumu ve siyasal faaliyet III

      28 Ocak 2023

      Ağ toplumu ve siyasal faaliyet II

      27 Ocak 2023

      Ağ toplumu ve siyasal faaliyet I

      25 Ocak 2023

      Kapitalizmin kendi için savaşı: Ukrayna-Rusya savaşı!

      25 Ocak 2023

      Seçim döneminde internet sansürlerinden nasıl korunacağız?

      24 Ocak 2023
    • Yazarlar
    • Seçtiklerimiz
    • Söyleşiler
    • Dosyalar
    • Çeviriler
    Siyasi HaberSiyasi Haber
    Anasayfa » 11 Kasım 1942: Varlık Vergisi hâlâ toplumsal hafızada Yok

    11 Kasım 1942: Varlık Vergisi hâlâ toplumsal hafızada Yok

    Siyasi HaberBy Siyasi Haber11 Kasım 20214 Mins Read
    Share
    Facebook Twitter Telegram WhatsApp Email
    Dedem 6 yaşındayken bir gün evinde büyük bir olaya uyandı. Salonun ortasında bir adam bağırıyor, onu izleyen bir kalabalık açık artırmayla ailesinin eşyalarını satın alıyordu. Gözünün önünde renkli kalemleri, oyuncakları el değiştiriyordu. Varlık Vergisi dediğimiz olay binlerce Yahudi, Ermeni ve Rum’a 1942’den 1944’e böyle deneyimler yaşattı.

    Geçtiğimiz 20 yılda Türkiye kamuoyu 6-7 Eylül 1955 İstanbul Pogromu’nu anlamaya, hatırlamaya ve hatırlatmaya başladı. Bu refleks tek parti döneminin azınlıklara yaptığı bir başka eziyet olan Varlık Vergisi konusunda hâlâ gelişmedi. Ama gelişecek: Varlık Vergisi’nin 350 milletvekilinin 1942 yılında oy birliği ile onaylandığı 11 Kasım günü bir anma günü olmalı.

    Saraçoğlu ve İnönü

    Vergiye bahane olarak ‘vurgunculuk’ ve ‘savaş ihtiyacı’ verilse de asıl sebebin azınlıkları fakirleştirmek, küçük-büyük her türlü malvarlığının el değiştirmesini sağlamaktı. 1942’de bu gerçeğin herkes farkındaydı. O sırada yazdığı mektup ve notlarında Eli Şaul yasa hakkında şöyle diyor: “Varlık Vergisi sırf gayrimüslimleri ezmek için yapılmış bir vergiydi.”

    Şaul’un dediği Varlık Vergisi’ni getiren Başbakan Şükrü Saraçoğlu ve Cumhurbaşkanı İnönü’nün sözleriyle de örtüşüyor. Başbakan, CHP vekilleri ile yaptığı kapalı oturumda verginin “hassaten azınlıkları” hedef aldığını belirtmişti. Saraçoğlu verginin asıl sebeplerini bir bir söylemişti:

    “Biz Türküz, Türkçüyüz ve daima Türkçü kalacağız… Bizim için Türkçülük bir kan meselesi olduğu kadar bir vicdan ve kültür meselesidir… Bu kanun aynı zamanda bir devrim kanunudur. Bize ekonomik bağımsızlığımızı kazandıracak bir fırsat karşısındayız. Bu Kanun sayesinde piyasaya egemen olan azınlık tüccar sınıfı ortadan kaldırılarak Türk piyasasını Türklerin eline vereceğiz… Kanun, bütün şiddetiyle uygulanacaktır”

    Vatandaş olsalar da Türk görülmeyen, varlıkları devlete rahatsızlık veren azınlıkları soymak için yapılan yasa hakkında İnönü “Varlık vergisi haklı bir tedbir olarak kabul edilmiştir, bu hükmü veren milletin vicdanıdır” demişti.

    Galata’da Satılan Buzdolapları

    11 Kasım’dan yasanın kaldırıldığı 15 Mart 1944’e kadar binlerce Hristiyan ve Yahudi ödeyemeyecekleri vergilere maruz kaldılar. Irkçı liderlerin aklında tüm azınlıklar zenginken gerçek durum bundan çok uzaktı. Galata’da radyolar, buzdolapları, oyuncaklar, kıyafetler sokak sokak satıldı. Galata’da, Balat’ta yüzlerce ev ve dükkan borcunu kapatmaya çalışanlar tarafından satıldığı için fiyatlar biçilen değerlerin çok altına düştü. Vergi borcu olmayan Müslüman Türkler bu malları hızlıca alınca koskoca mahalleler birkaç ay içinde el değiştirdi.

    Aşkale: Var olmayan Yer

    Borçlarını ödeyemeyenler Erzurum, Aşkale’de çalışma kampına gönderildi. Büyük dedem İshak da bu kişilerden biriydi. Aylarca taş kırmaya mahkum edilen ‘borçluların’ tamamı Yahudi ve Hristiyanlardan oluşuyordu. Bu kamp bugün Türkiye’nin toplumsal hafızasında yok. Çalışma kampı başka yerlerde olan, Türkiye’ye yabancı bir kavram gibi davranılıyor. Polonya’nın, Almanya’nın, Rusya’nın çalışma kampları bugün müze olarak topluma yaşananları hatırlatıyor. Aşkale ise toplumun aklından siliniyor. Kampın bir fotoğrafını bile bulmak zor.

    Aşkale çalışma kampı sanki hiç var olmamış gibi. Sanki dedemin babası bir gün polisle evinden götürülüp Sirkeci’den Erzurum’a trene bindirilmemiş gibi. Sirkeci’de böyle bir olay olduğuna dair hiçbir iz yok. TBMM’nin oybirliği ile onayladığı Varlık Vergisi hiç olmamış gibi davranan bir ülkede yaşıyoruz.

    Varlık Vergisi İstanbul’un kentsel dokusunu değiştirdi ama şehir tarihimizde yeri yok. Cumhuriyet döneminin ekonomi politikalarında da bahsi geçmiyor. Varlık Vergisi Cumhuriyet tarihinde bir gariplik, bir anomali değil, Türk olmayanları toplumdan uzaklaştırma ve fakirleştirme projesinin bir parçasıydı. Anlık bir hata değildi. Yönetici ilkelere ters değildi, onların sonucuydu.

    Daha önce, Avlaremoz‘da ve başka yerlerde, Varlık Vergisi’nin uygulanışı, etkileri, tanıkları ve sonuçlarıyla ilgili daha detaylı, daha kapsamlı yazılar yazıldı. Bu yazıda amacım ne olduğunu anlatmaktan ziyade siyasi bir hareket olarak hatırlamanın altını çizmek. Varlık Vergisi ve beraberinde getirdiği Aşkale çalışma kampını toplumsal hafızamıza geri eklemek. 11 Kasım’ı (bir önceki gün gibi) Türkiye tarihine not etmek. Hafıza siyasidir ve yukarıdan, devlet eliyle unutturulan şeyleri ancak aşağıdan sade vatandaş olan bizler toplumun aklına geri getirebiliriz.

    Türkiye Cumhuriyeti, Varlık Vergisi için özür dilemedi. Demokrat Parti 1950 seçim kampanyasında söz vermiş olsa da, alınan malları ve parayı geri vermedi. Çalışma kampına mahkum edilenlere tazminat ödemedi. Bu nedenle Varlık Vergisi kapanmış bir konu değil: unutulmuş bir konu. Bu zorunlu unutmaya karşı tek çözüm hafızadır.

    Bu makale, 11 Kasım 2020 tarihinde –Alvaremoz’da yayınlanmıştır. 

    Share. Facebook Twitter Telegram WhatsApp Email
    Previous ArticleNasıl bir Anayasa?
    Next Article Polis müdahalesinde görüntü çekme yasağı durduruldu

    İlgili Yazılar

    ‘Roboskî’nin sorumluları hesap vermeden helalleşme ve adaletten söz edilemez’

    Haklar ve Özgürlükler 28 Ocak 2023

    “2018’de sistem değişti, yeniden adayım”

    Politika 28 Ocak 2023

    Demirtaş: İktidar, seçim öncesi Kobani’ye bir saldırı planı yapıyor

    Politika 28 Ocak 2023
    Destek Ol
    Yazılar

    Ağ toplumu ve siyasal faaliyet III

    Mahir Sayın

    Ağ toplumu ve siyasal faaliyet II

    Mahir Sayın

    Ağ toplumu ve siyasal faaliyet I

    Mahir Sayın

    Kapitalizmin kendi için savaşı: Ukrayna-Rusya savaşı!

    Hasan Kılıç

    Seçim döneminde internet sansürlerinden nasıl korunacağız?

    Onur Zeybek

    Yeniden kuruluş ve sosyalist hareket

    Kadir Akın
    Tarihten

    Martin Luther, 31 Ekim 1517’de Protestanlığı ilan etti

    Papalığın uygulamalarına karşı çıkan Luther, halka öldükten sonra cennette yer tapusu anlamına gelen belgeyi satın almama çağrısı yaptı. 31 Ekim…

    Seçtiklerimiz

    İttifakı ‘ortak duyu’yla kuşatmak

    Ertuğrul Kürkçü

    Siyasi kadın mahpus olmak

    Siyasi Haber

    Pervin Buldan: 6’lı Masa adayını çeksin, bizim adayımıza oy versin

    Siyasi Haber

    Mülteci meselesi ve ‘Kürt sorunu’

    Ertuğrul Kürkçü

    Aşkına sponsor aramak: Kısmetse Olur

    Ece Balekoğlu

    Hapishane günlüklerini bitirmeden…

    Şebnem Korur Fincancı

    Güncel Kalın

    Son felişmelerden haberdar olmak için E-Bültenimize üye olun

    Siyasi Haber, “tarafsız” değil “nesnel” olmayı esas alır. Siyasi Haber, işçi ve emekçiler, kadınlar, LGBTİ+’lar, gençler, doğa ve yaşam savunucuları, ezilen etnik ve inançsal topluluklardan yanadır.

    Devletten ve sermayeden bağımsızdır.

    Facebook Twitter YouTube
    Emek

    İşçiler dört bir yanda eylemde

    28 Ocak 2023

    Sinema televizyon emekçileri: Yüzde 35’le gittik ama bir sonuç çıkmadı

    27 Ocak 2023

    İşçiler, patron ve sendika arasında yapılan ek zamma karşı tepkili

    27 Ocak 2023
    Kadın

    EŞİK: Anayasa oylamasına katılmayın!

    25 Ocak 2023

    ‘Feminist Biyografi Atölyesi’ başladı

    23 Ocak 2023

    Mersin Kadın Platformu: Anayasa değişikliği teklifine hayır!

    23 Ocak 2023
    © 2023 Siyasi Haber. Designed by Fikir Meclisi.
    • Siyasi Haber / Künye
    • İletişim
    • Gizlilik Politikamız

    Type above and press Enter to search. Press Esc to cancel.